Niecodzienna dyskusja w szczecińskiej radzie miasta. Czy zmarły wynalazca czuł się Polakiem?

Dyskusja zrodziła się przed decyzją o zgodzie na na wzniesienie pomnika upamiętniającego postać Michała Doliwo-Dobrowolskiego, inżyniera-geniusza. W 1888 roku skonstruował prądnicę trójfazowego prądu zmiennego i zrobił to na kilka miesięcy przed Nikola Teslą. Z inicjatywą upamiętnienia naukowca w Szczecinie wystąpiło Stowarzyszenie Elektryków Polskich i Polską Sekcję IEEE. Oni też sfinansowali swój pomysł.

- Działania mają na celu upamiętnienie jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej elektrotechniki z okazji 160. rocznicy urodzin. Michał Doliwo-Dobrowolski uznawany jest za pioniera systemu trójfazowego, do jego zasług należy m.in. opatentowanie i wdrożenie trójfazowego silnika indukcyjnego, generatora oraz transformatora. Ten wielki wynalazca jako pierwszy na świecie w 1891 r. umożliwił przesyłanie energii elektrycznej na odległość 175 km - uzasadniali.

Decyzja o wydaniu zgodny na pomnik (który jest już gotowy), wydawała się formalnością. Ale ta się nie stało. Jeden z radnych PiS doczytał się w biografii uczonego kilku wątków rosyjskich. M.in., że urodził się w Gatczynie koło Sankt Petersburga jako syn polskiego szlachcica herbu Doliwa - Józefa Doliwy-Dobrowolskiego oraz Rosjanki Olgi Michajłownej. Dodatkowo część życia naukowego spędził w Rosji.

- Czy IPN wydał opinię na temat upamiętnienia tego rosyjskiego wynalazcy - pytał radny Dariusz Matecki.

- Nie. Był polskiego pochodzenia, jego rodzice pochodzi z Mazowsza, urodził się w Rosji i karierę naukową realizował częściowo w Rosji. A kiedy był zmuszony do opuszczenia Rosji przeniósł się z rodziną do Niemiec - odpowiadała Joanna Leszczyńska, dyrektor wydziału kultury magistratu.

O tym, że naukowiec czuł się Polakiem świadczy też fakt, że w wieku 19 lat został relegowany z uczelni w ramach antypolskich represji po zamachu na cara Aleksandra II. Został wówczas wolnym słuchaczem na uniwersytetach w Petersburgu, Odessie i Noworosyjsku, a w 1883 roku wyjechał z rodzicami do Niemiec.

Gdy po takich wyjaśnieniach wydawało się, że usatysfakcjonują radnych, głos zabrał radny Robert Stankiewicz z PiS.

- To nie kabaret, mam poważne pytanie. Czy pan Michał czuł się Polakiem? Był polskiego pochodzenia, ale czy czuł się Polakiem. Ja nie żartuję. Dreszczyk emocji mnie przeszedł, gdy Darek Matecki zauważył co jest w jego życiorysie. Może potrzebna jest jakaś wypowiedź, że czuje się Polakiem. No bo, jak się nie czuł, to w kontekście Rosji, to temat delikatny. Może pani dyrektor coś wie na ten temat - zachęcał radny.

- Trudno pytać zmarłych o to kim się czuli - odpowiedziała dyr. Leszczyńska.

- Trudno zmarłych pytać o uczucia, ale wiem, że dzięki temu wynalazcy mamy prąd trójfazowy - wtórował wyraźnie poruszony Michał Przepiera, zastępca prezydenta Szczecina.

Radna Urszula Pańka zauważyła, że pomnik stanie na skwerze im. Michała Doliwo - Dobrowolskiego.

- Przecież skwer jego imienia już mamy. Teraz chodzi tylko o dodatkowy element. Mówimy o czasach, gdy Polska była od zaborami. Gratuję elektrykom tej inicjatywy. Jestem z niej dumna - mówiła.

- Był Polakiem, chociaż Polski nie było. Tak jak Traugutt, który był w armii carskiej. Poczytaj Robert trochę historii - zwrócił się do radnego Stankiewicza, radny Paweł Bartnik.

Po tych odpowiedziach radny Stankiewicz tonował emocje. Przyznał, że w międzyczasie sięgnął do biografii naukowca i jego wątpliwości zostały rozwiane.

- Historia to moja wielka pasja. Pytałem, bo nie sięgnąłem głęboko do źródeł, ale teraz już nie mam wątpliwości - oświadczył.

Ostatecznie wszyscy radni zagłosowali za pomnikiem uczonego.