W zachodniopomorskich szkołach cały czas trwa ruch kadrowy. Ustabilizuje się w połowie września

Szkoły ponadpodstawowe musiały przyjąć w tegorocznym naborze więcej uczniów (półtora rocznika). Jak sobie z tym poradziły szkoły zachodniopomorskie pod względem infrastruktury i kadrowym?

W tym roku nabór do szkół ponadpodstawowych odbywał się tak jak w poprzednich latach, czyli było zarządzenie pani kurator, które określało terminy rekrutacji. Za przestrzeganie tych terminów byli odpowiedzialni dyrektorzy szkół. Natomiast rzeczywiście do rekrutacji przystąpiło półtora rocznika, ponieważ wśród absolwentów szkół podstawowych byli uczniowie, którzy przed laty rozpoczynali edukację w wieku 6 lat. Okazało się, że w naszym województwie w zasadzie nie było problemu z naborem. Rekrutacja przebiegała bardzo sprawnie. Z informacji, które zbieraliśmy po zakończeniu I etapu i tzw. etapu uzupełniającego, jawił się taki obraz, że zarówno po I, jak i po II etapie jeszcze były i są wolne miejsca w szkołach ponadpodstawowych. Na terenie Szczecina po I etapie rekrutacji były 434 wolne miejsca, natomiast w województwie 1 278. Po II etapie rekrutacji, który zakończył się 12 sierpnia, w województwie pozostało jeszcze 706 wolnych miejsc w szkołach ponadpodstawowych.

Jak dużo jest w naszym województwie uczniów, którzy nie dostali się do wymarzonej szkoły w I terminie rekrutacji?

Takich informacji nie zbieramy. O te sprawy najlepiej pytać w organach prowadzących. Przepisy mówią, że uczeń może wybrać 3 szkoły i dowolną liczbę oddziałów, a resztę ustala organ prowadzący. Dla nas ważne jest to, że nigdzie nie było sytuacji, w której utrudniano uczniom dostęp do nauki. Wszyscy uczniowie na terenie naszego województwa będą kontynuować edukację w szkołach ponadpodstawowych. Oczywiście w każdym powiecie sytuacja wygląda nieco inaczej. Dobrym przykładem jest Szczecin, który zawsze wkłada duży wysiłek w rekrutację, ponieważ zapewnia miejsca w szkołach ponadpodstawowych nie tylko uczniom z terenu gminy, ale też przygotował około 1 000 miejsc dla uczniów z innych powiatów, którzy chcą kontynuować naukę w stolicy województwa zachodniopomorskiego.

Więcej uczniów w szkołach wymaga odpowiedniej kadry. Jak wygląda sytuacja kadrowa w szkołach — jak wielu brakuje nauczycieli?

Według danych z 18 sierpnia na terenie naszego województwa mamy około 29 tys. nauczycieli. Jeżeli chcemy rozmawiać o kwestii braku nauczycieli w szkołach, to dla nas podstawowym źródłem informacji jest baza ofert pracy dla nauczycieli, którą prowadzimy w kuratorium, i ta baza jest opublikowana na naszej stronie internetowej. 18 sierpnia w bazie znajdowało się 810 ofert pracy dla nauczycieli z całego województwa. To jest mniej niż 3 proc. w stosunku do 29 tys. nauczycieli, zakładając, że każda oferta to oddzielny nauczyciel. Czy to jest dużo, czy mało? W naszej ocenie sytuacja jest stabilna i porównywalna do lat ubiegłych. Nie ma podstaw do niepokoju, chociaż różnie to wygląda w poszczególnych gminach. Wśród tych 810 ofert, 353 oferty to oferty dla nauczycieli, którzy mogliby podjąć pracę w pełnym wymiarze, czyli na pełen etat. 240 ofert jest dla nauczycieli, którzy mogliby podjąć pracę w niepełnym wymiarze zatrudnienia i 308 ofert dla nauczycieli, którzy zdecydowaliby się na pracę w szkole w wymiarze pół etatu i mniej. W tym przypadku zdarzają się nawet pojedyncze godziny. Dyrektorzy mają obowiązek informować nas o swoich potrzebach w tym zakresie. Teraz mamy okres, kiedy w szkołach trwa ruch kadrowy, który oficjalnie zakończy się 31 sierpnia, ale w praktyce będzie jeszcze we wrześniu. Nauczyciele odchodzą na emeryturę, chcą skorzystać z urlopu zdrowotnego albo z różnych powodów zmieniają szkołę. Dlatego pojawiają się w bazie oferty pracy. Sytuacja stabilizuje się w połowie września.

Jak sobie z tym radzą dyrektorzy szkół?

Na kilka sposobów. Jeżeli w szkole znajduje się wakat na stanowisko nauczyciela, a dyrektor miał problemy z pozyskaniem nauczyciela z kwalifikacjami na ten wakat, to rozdziela godziny na pozostałych nauczycieli o tej samej specjalizacji. Dzięki temu ci nauczyciele mają godziny ponadwymiarowe, ale też więcej zarabiają. Zdarza się też, że dyrektor nie może znaleźć nauczyciela z pełnymi kwalifikacjami na dane stanowisko w szkole, wówczas występuje do kuratorium z prośbą o wyrażenie zgody na zatrudnienie takiego nauczyciela z niepełnymi kwalifikacjami. Wszystko się odbywa zgodnie z przepisami prawa. My w zdecydowanej większości przychylamy się do prośby dyrektora, bo rozumiemy, że sytuacja jest trudna, choć czasami zdarza się, że dajemy odpowiedź odmowną. W ubiegłym roku szkolnym daliśmy 507 zgód na zatrudnienie nauczycieli bez pełnych kwalifikacji.

W trakcie pracy oczywiście muszą uzupełnić te kwalifikacje.

Tak. W zdecydowanej większości sytuacja jest taka, że te nauczyciele podejmują zobowiązania i korzystają ze wsparcia dyrektora i organu prowadzącego, żeby zdobywać w tym czasie kwalifikacje do prowadzenia tych zajęć. Jeśli chodzi o rok szkolny 2022/2023, który się zacznie 1 września, wydaliśmy już 91 zgód na prowadzenie zajęć przez nauczycieli bez pełnych kwalifikacji.

Z jakimi specjalizacjami jest największy kłopot? Jak szkoły sobie z tym radzą?

Wśród tych 810 ofert, które aktualnie mamy w naszej bazie, najwięcej ofert jest dla nauczycieli psychologów - 104. To ma związek z przepisem, który będzie obowiązywał od 1 września 2022. W drugiej kolejności jest zapotrzebowanie na nauczycieli wychowania przedszkolnego – 98 ofert. Interesują nas też przedmioty egzaminacyjne, zarówno dla uczniów, którzy kończą szkołę podstawową, jak i szkołę ponadpodstawową; zdają egzamin ósmoklasisty i egzamin maturalny. Dla nauczycieli języka angielskiego mamy 56 ofert, dla matematyków 44, dla nauczycieli języka polskiego 42, dla fizyków 31, chemii 20, nauczycieli języka niemieckiego 19, geografii 15, biologii 14, historii 13. To są potrzeby, które dyrektorzy zgłaszają nam na ten moment.

A jak tych psychologów nie znajdą?

Od 1 września obowiązkowo wchodzi tak zwana standaryzacja zatrudniania nauczycieli specjalistów i do nich zalicza się m.in. nauczycieli psychologów albo nauczycieli pedagogów specjalnych. Przepis na dzień dzisiejszy jest jednoznaczny – obliguje on dyrektorów do tego, żeby podejmowali działania na rzecz poszukiwania nauczycieli o tej specjalizacji. Szczególnie nauczycieli psychologów i pedagogów specjalnych. To jest nowa sytuacja, przy czym uwzględnia się, że może być z tym problem. W tym miejscu chciałbym powiedzieć jedną rzecz – jeśli mamy 104 oferty dla psychologów, nie są to 104 oferty pracy na pełen etat. To od liczby uczniów w danej szkole zależy, w jakim wymiarze ci specjaliści mają być zatrudnieni. Im więcej uczniów, tym większy wymiar etatu. Pozytywne jest to, że dyrektorzy szkół współpracują ze sobą w zakresie zatrudniania nauczycieli z kwalifikacjami. Jak to będzie wyglądało w nowym roku szkolnym, zobaczymy we wrześniu. Na razie jeszcze dyrektorzy poszukują specjalistów.

W nowym roku szkolnym pojawi się nowy przedmiot "edukacja dla bezpieczeństwa" - czy szkoły zachodniopomorskie są przygotowane do prowadzenia tego przedmiotu, który wymaga odpowiedniej bazy, szczególnie nauka strzelania.

Punktem ciężkości w edukacji dla bezpieczeństwa, zarówno w klasach ósmych szkół podstawowych, jak i w klasach pierwszych szkół ponadpodstawowych, bo w tych klasach będą te zajęcia realizowane, jest położenie nacisku na to, aby młody człowiek miał wiedzę, umiejętności i nawyki do tego, żeby radzić sobie w sytuacjach kryzysowych związanych z zagrożeniem życia i zdrowia. W mojej ocenie cenne jest to, że oni będą mogli nabyć umiejętności w zakresie udzielania pierwszej pomocy i reagowania w sytuacjach trudnych. Będą wiedzieć, jak się zachować, co trzeba zrobić. To jest najistotniejsze. Natomiast zajęcia w ramach szkolenia strzeleckiego będą mogły być prowadzone od 1 września 2022 tylko w tych szkołach, które mają do tego warunki. Natomiast szkoły, które nie mają do tego warunków, będą mogły przesunąć realizację szkoleń strzeleckich na przyszły rok albo na kolejny rok. Od 2024 roku te zajęcia będą już obowiązkowe. Funkcjonowanie strzelnic na potrzeby edukacji dla bezpieczeństwa to zadanie, które Ministerstwo Edukacji i Nauki będzie wspólnie realizowało z Ministerstwem Obrony Narodowej. Chodzi nie tylko o zorganizowanie profesjonalnych strzelnic, ale także o wyposażenie w broń. Oczywiście podczas nauki tego przedmiotu będą poruszane też inne kwestie, z którymi szkoła sobie poradzi.

Nowa matura zakłada duże zmiany. Na pewno będzie bardziej wymagająca niż w ostatnich latach. Czy uczniowie, którzy zaczynali naukę w pandemii i częściowo pracowali zdalnie, będą mogli liczyć na dodatkowe wsparcie w przygotowaniach do matury?

Tutaj chciałbym zwrócić się z apelem do wszystkich dyrektorów szkół, żeby tę sytuację uwzględnili. Wszyscy uczniowie, którzy w przyszłym roku będą zdawali egzaminy zewnętrzne, część swojej edukacji odbywali w warunkach pandemicznych. Ja przy różnych okazjach zawsze mówiłem, że edukacja zdalna może być uzupełnieniem edukacji stacjonarnej, ale nigdy stacjonarnej w pełni nie zastąpi. I dlatego bardzo ważne jest, żeby mieć to na względzie. Ważne jest, żeby nauczyciele na początku roku szkolnego przeprowadzili rozpoznanie potrzeb uczniów i podjęli działania, które będą wspierać uczniów przygotowujących się do egzaminów zewnętrznych. Mogą to być dodatkowe zajęcia, żeby uczniowie te egzaminy mogli zdać jak najlepiej.