Kolejne odkrycie archeologiczne w Zamku Książąt Pomorskich! Jest dowód na to, że na Wzgórzu Zamkowym istniała osada

Zdaniem Marka Dworaczyka z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN ze Szczecina, który sprawuje nadzór archeologiczny nad inwestycją "Kompleksowe zagospodarowanie tarasów oraz odbudowa skrzydła północnego Zamku Książąt Pomorskich
w Szczecinie", takim dowodem są wyniki badań pozostałości kości zwierzęcych (a konkretnie bydła), wydobytych w wykopie sondażowym pod Wieżą Zegarową szczecińskiego Zamku. W warstwach kulturowych związanych z funkcjonowaniem najstarszej osady, z której rozwinął się współczesny Szczecin.

- Próbki przekazaliśmy do specjalistycznego laboratorium w Poznaniu, gdzie zostały poddane analizie radiowęglowej – mówi Marek Dworaczyk. – Mamy wyniki badań. To rewelacja! Niezależne, pierwsze tak dokładne wyniki, które potwierdzają, że wcześniejsze datowania archeologiczne były prawidłowe. W dodatku na ich podstawie możemy precyzyjniej twierdzić, że osada w tym miejscu istniała w okresie od 771 do 886 lub od 771 do 893 roku.

Archeolog wyjaśnia, że dotychczas naukowcy szacowali podobnie okres powstania osady (na 2. poł. VIII wieku), ale nie mieli pewności, bowiem datowali jedynie na podstawie fragmentów przedmiotów – np. ułamków naczyń czy ostróg z zaczepami - odkrytych w najstarszych nawarstwieniach. Ustalenia te powstały na podstawie znalezisk pozyskanych w trakcie badań archeologicznych na terenie zamku w latach 1947-1977, związanych z jego odbudową (powojenna odbudowa szczecińskiego zamku zakończyła się dopiero w latach 80. XX wieku).

Datowanie archeologiczne było wówczas właściwie jedyną metodą ustalania chronologii znalezisk. Dzisiaj podstawowymi metodami datowania odkryć archeologicznych są badania radiowęglowe (porównanie proporcji między izotopami węgla) i dendrochronologiczne (datowanie przyrostów rocznych drzewa, głównie dębowego i sosnowego, wykorzystywanego do budowy budynków, ulic czy innych konstrukcji). Pozwalają one uzyskać nawet daty roczne, jak w przypadku dendrochronologii, a w sytuacji wykorzystania analiz radiowęglowych przedziały czasu, w jakich doszło do uformowania się nawarstwień kulturowych.
Marek Dworaczyk uważa obecne wyniki za wręcz rewelacyjne.

- Bo uzyskaliśmy pierwsze datowanie bezwzględne (obejmujące co prawda przedział czasu między 2. połową VIII a 2. połową IX wieku, tj. między 771 a 893 r.) osady, z której w późniejszych wiekach rozwinął się Szczecin podkreśla. - W piwnicach Wieży Zegarowej zamku planowany jest jeszcze kolejny wykop budowlany. Przeprowadzone w nim badania archeologiczne z pewnością pozwolą na odkrycie kolejnych źródeł z tego czasu. I kolejne próbki przekazane zostaną do analizy radiowęglowej. Mam nadzieję, że uzyskane dzięki nim wyniki potwierdzą obecne ustalenia, a większa liczba takich datowań sprawi, że o powstaniu na obecnym Wzgórzu Zamkowym osady w końcu VIII bądź na przełomie VIII i IX w. będziemy mówić z prawdopodobieństwem bliskim 100 proc.

Tak zresztą o Szczecinie wypowiadali się już w XII wieku biografowie św. Ottona, nazywając go najstarszym i najznamienitszym miastem Pomorza.

Materiał do próbek uzyskano podczas badań w związku z prowadzoną inwestycją "Kompleksowe zagospodarowanie tarasów oraz odbudowa skrzydła północnego Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie". Jak już informowaliśmy, w trakcie prac odkrywane są kolejne relikty.

- Jednym z cenniejszych i lepiej zachowanych jest fragment muru, którego pochodzenie szacujemy na być może już XIV, a z pewnością na XV w. Jest on pozostałością zbudowanego w tym czasie tzw. Dużego Domu. Na tym murze wzniesiono w 2. połowie XVI w. część renesansowego, południowego skrzydła zamku – mówi Marek Dworaczyk.

Obecnie trwają prace wykończeniowe oraz nawierzchniowe na tarasach południowym i wschodnim. Roboty na tarasie i skarpie północnych są w toku.

Jak zapewnia Paweł Kwiecień, rzecznik prasowy Mostostalu Warszawa SA, prace związane z odbudową i wzmocnieniem skarpy północnej oraz uszczelnieniem tuneli pod skarpą i tarasem północnym są zaawansowane. Na tym tarasie pod ścisłym nadzorem
archeologicznym trwają również prace przy zewnętrznych sieciach sanitarnych. Rozpoczęta od skrzydła południowego renowacja zamkowej elewacji prowadzona jest już także w skrzydle północnym i wschodnim.

- Właśnie na tarasie południowym działamy najintensywniej – mówi Paweł Kwiecień. - Dobiega końca układanie docelowej nawierzchni z płyt granitowych, zamontowane zostały odrestaurowane balustrady oraz trwają prace związane z montażem kamienia elewacyjnego z piaskowca w części niższej elewacji skrzydła południowego. Wewnątrz pomieszczeń tarasu wschodniego dobiegają końca prace związane z instalacjami oraz wykończeniowe.

Okładzina z piaskowca widoczna jest już od strony ul. Kuśnierskiej. Zastosowanie tego kamienia naturalnego wynika z szacunku do zabytku (podobny kamień występuje już w różnych elementach architektonicznych np. obramowaniach okiennych od strony Dużego

Dziedzińca czy w attykach) i jest zgodne z projektem zaakceptowanym przez Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Całość inwestycji trwać ma do 2025 r. i kosztować 85 mln zł, z czego blisko 31 mln zł na modernizację tarasów dofinansowane zostanie z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego. Pozostała kwota pochodzi z budżetu Województwa Zachodniopomorskiego.