Jaką podpisujesz umowę

Dzisiejszą publikacją wraz z ekspertami Okręgowego Inspektoratu Pracy w Szczecinie rozpoczynamy cykl praktycznych porad dla osób, które chcą rozpocząć pracę albo już pracują.

Umowa na czas określony

W tej chwili pracodawcy, zwłaszcza prowadzący niewielkie firmy najczęściej zawierają z pracownikami umowy na czas określony. Niestety, obowiązujące przepisy nie są na tyle precyzyjne, by nie było w przypadku takich umów nadużyć.

- Zgodnie z kodeksem pracy, dopuszczalne jest zawarcie tylko dwóch umów na czas określony następujących po sobie, a każda następna jest umową o pracę na czas nieokreślony - podkreśla inspektor Małgorzata Klowan z Okręgowego Inspektoratu Pracy PIP w Szczecinie. - Przypominam, że te dwie kolejne umowy muszą być zawarte po 1 maja 2004 r, a więc po akcesji Polski do Unii Europejskiej.

Pracodawcy, unikając umów na czas nieokreślony stosują różne fortele. Na przykład zawierają umowy na czas określony na 10-lat. Przepisy kodeksu pracy nie określają maksymalnego okresu na jaki mogą być one zawarte.

- Umowy na czas określony rozwiązują się z upływem okresu na jaki były zawarte lub mogą być rozwiązane z 2-tygodniowym okresem wypowiedzenia - dodaje inspektor. - Jeżeli zawarto w nich klauzulę z art. 33 kp (strony mogą przewidzieć, iż umowa zawarta na czas określony na okres powyżej 6 miesięcy może zostać rozwiązana z 2-tygodniowym okresem wypowiedzenia).

Na czas nieokreślony

Umowy na czas nieokreślony są korzystne dla pracowników, dają pracownikom poczucie stabilizacji. Zawierają je najczęściej duże przedsiębiorstwa, firmy o ustabilizowanej pozycji kapitałowej i rynkowej.

- Okres wypowiedzenia w przypadku takich umów, w zależności od stażu, wynosi od 2 tygodni do 3 miesięcy - dodaje inspektor Małgorzata Klowan. - Przepisy z zakresu prawa pracy w przypadku rozwiązania takich umów np. z przyczyn leżących po stronie pracodawcy gwarantują m.in. odprawy.

Pani inspektor uczula na termin pisemnego potwierdzenia zawarcia umowy o pracę.

- Kodeks pracy zobowiązuje pracodawcę do pisemnego potwierdzenia zawarcia umowy o pracę najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika - podkreśla inspektor. - Niestety, pracodawcy często powołują się na nieobowiązujący już przepis, i wręczają umowy w ciągu 7 dni od chwili ich zawarcia.

Inspektor OIP przestrzega też przed przechodzeniem z umów o pracę na własną działalność gospodarczą (samozatrudnienie), w ramach której dotychczasowy pracownik wykonuje na rzecz byłego pracodawcy takie same czynności jak wtedy, gdy wiązała go z pracodawcą umowa o pracę.

Umowy cywilno-prawne

Najczęściej są to umowy o dzieło i umowy zlecenia. Reguluje je kodeks cywilny, dlatego nie podlegają kodeksowi pracy. Do umów takich nie mają zastosowania chociażby przepisy kodeksu pracy w zakresie prawa do urlopu wypoczynkowego i dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

- Pracodawcy nie wolno zastępować umowy o pracę umową cywilnoprawną - podkreśla Klowan. - Bowiem zawarcie umowy cywilnoprawnej w warunkach określonych w art. 22 Kodeksu pracy, a mianowicie m.in. za wynagrodzeniem, pod nadzorem i w ściśle określonym czasie może wskazywać na wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. W takim przypadku zainteresowany może zwrócić się do PIP lub wystąpić do sądu pracy z wnioskiem o ustalenie istnienia stosunku pracy

Inspektor Klowan radzi, by przy zawieraniu umów zwracać szczególną uwagę na ich nazwę i warunki pracy z niej wynikające.

Zgodnie z kodeksem pracy każda z umów o pracę może być poprzedzona umową na okres próbny.

- Tak umowa nie może być jednak zawarta na okres dłuższy niż 3 miesiące - podkreśla inspektor.

Niepełny wymiar

W przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze (art. 151 par. 5) pracodawca musi ustalić z pracownikiem dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad ustalony w umowie wymiar czasu pracy, których przekroczenie uprawnia pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych. Jeśli pracownik świadczy pracę w wymiarze przekraczającym liczbę godzin ustaloną zgodnie z art. 151 par. 5 KP przysługuje mu wówczas wynagrodzenie wraz z dodatkiem za nadgodziny.

- Bardzo często pracodawcy nie ustalają tego w ogóle, a dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych naliczają dopiero kiedy pracownik przekroczy pełny wymiar czasu pracy określony w przepisach Kodeksu pracy (8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo) - dodaje inspektor.