Historia najpopularniejszego klubu piłkarskiego ze Szczecina

W marcu 1949 roku kluby związkowe w Szczecinie (KS Sztorm, KS Cukrownik, KS Drukarz, Pocztowy KS) zostały połączone w jeden, który nazwano Klub Sportowy Związkowiec. W 1949 r. Związkowiec przystąpił do rozgrywek A-klasy, w miejsce Pocztowego KS. W listopadzie 1950 r. w związku z machinacjami finansowymi rozwiązano Związkowca, a jego miejsce w lidze zajął powstały przy porcie klub o nazwie Klub Sportowy Kolejarz Szczecin. W 1950 i 1951 r. zespół brał udział w ogólnopolskim Pucharze Polski dochodząc do 1/16 finału. W 1951 r. drużyna wygrała rozgrywki A-klasy, ale baraży o II ligę nie przeszła z uwagi na grę nieuprawnionego zawodnika. W 1953 r., po reorganizacji rozgrywek, utworzono Ligę Międzywojewódzką, obejmującą województwa szczecińskie, zielonogórskie i poznańskie. Z tego pierwszego desygnowano do gry kluby: Kolejarz Szczecin, Gwardia Szczecin oraz Kolejarz Goleniów.

Jesienią 1955 roku Kolejarz zmienił nazwę na Klub Sportowy Pogoń. Nazwa, herb i barwy miały nawiązywać do tradycji jednego z największych klubów przedwojennej Polski, Pogoni Lwów. W 1956 r. pod wodzą Floriana Krygiera zespół został wicemistrzem Ligi Międzywojewódzkiej i w turnieju barażowym o II ligę (Flota Gdynia, Warta Gorzów, Kujawiak Włocławek) zajął I miejsce. Po raz pierwszy w historii Pogoń awansowała na zaplecze ekstraklasy.

W 1958 roku Pogoń Szczecin zajęła w grupie północnej I miejsce (37 punktów, stosunek bramek 54:22), co dało historyczny awans do I ligi. Podczas zmagań o awans do ekstraklasy szczeciński zespół ustanowił rekord - nie przegrał żadnego ze spotkań. Wyczyn ten pozostaje niepobity do dziś.

Sukcesy i porażki

W debiucie pierwszoligowym drużyna Portowców przegrała u siebie z Gwardią Warszawa 0:1. Pierwsze sezony w ekstraklasie nie były udane. W 1959 roku Pogoń zajęła 10. miejsce (na 12 zespołów), zaś w kolejnym - ostatnie, co oznaczało spadek do II ligi. Spowodowało to wyprzedaż zawodników klubowych i od 1961 r. w klubie postawiono na pracę z młodzieżą. Sukcesy młodzieżowe, a później seniorskie, wiążą się z osobami szczególnie zasłużonymi dla Pogoni: Zbigniewem Ryziewiczem i Florianem Krygierem.

W 1962 roku Pogoń powróciła do I ligi, gdzie zagościła na trzy sezony. Później jeden sezon spędziła na zapleczu pierwszego frontu, aby znowu awansować, tym razem na długo (13 sezonów). Był to najdłuższy nieprzerwany okres gry Pogoni w I lidze.

Lata 80. to czasy największych sukcesów klubu. Portowa jedenastka dwa razy walczyła w finale Pucharu Polski, w obu przypadkach jednak minimalnie uległa rywalom: w roku 1981 Legii Warszawa 0:1 (po dogrywce), a w 1982 Lechowi Poznań 0:1.

W 1984 roku Pogoń, trenowana wówczas przez Eugeniusza Ksola, po raz pierwszy w swej historii zajęła miejsce na podium. Trzecie miejsce było przepustką do występów w europejskich pucharach (Puchar UEFA). W swoim debiucie Duma Pomorza wylosowała 1. FC Köln, w szeregach którego występowali reprezentanci RFN, m.in. Harald "Toni" Schumacher, Pierre Littbarski i Klaus Allofs. 19 września 1984 r. w Kolonii Pogoń, mimo niezłej gry i okazji bramkowych, przegrała 1:2 (bramka dla Pogoni po samobójczym trafieniu Uwe Haasa). W rewanżu, 3 października, MKS zanotował w Szczecinie porażkę 0:1, nie wykorzystując m.in. dwóch rzutów karnych. Przygoda z pucharami zakończyła się na pierwszej rundzie.

W 1987 roku klub osiągnął swój największy w dotychczasowej historii sukces: Portowcy zostali wicemistrzami Polski. Zespół, trenowany przez charyzmatycznego i niezwykle popularnego w Szczecinie Leszka Jezierskiego "Napoleona", grał ofensywnie i strzelał dużo bramek. Pogoń, w barwach której grali m.in. Marek Szczech, Mariusz Kuras, Kazimierz Sokołowski, Marek Ostrowski, Marek Leśniak i Jerzy Hawrylewicz, rozbiła m.in. GKS Katowice 7:2 i Lechię Gdańsk 5:1. Na finiszu rozgrywek szczecińską drużynę wyprzedził jedynie Górnik Zabrze. Królem strzelców ligi został Marek Leśniak (24 bramki).

W I rundzie Pucharu UEFA szczeciński zespół ponownie trafił na wymagającego rywala, ekipę Hellas Werona. W zespole, który w 1985 zdobył mistrzostwo Włoch, grali m.in. Niemiec Thomas Berthold i Duńczyk Preben Elkjær Larsen. W pierwszym meczu, 16 września w Szczecinie, padł remis 1:1 (gol Marka Leśniaka). W rewanżu dwa tygodnie później Duma Pomorza nie sprostała rywalom, ulegając 1:3 (bramkę dla Pogoni zdobył Jerzy Hawrylewicz). Dwa lata później Pogoń zanotowała spadek do drugiej ligi, w której grała przez 3 sezony.

Lata 90. były naznaczone zmaganiami klubu o przetrwanie i ciągłą walką drużyny o ligowy byt. Portowcy utracili ekstraklasę w roku 1996, ale na krótko. Powrót nastąpił już w kolejnym sezonie.

Kryzys

Na przełomie stuleci rozpoczął się najtrudniejszy okres w historii Pogoni. Po wycofaniu się Zarządu Portów Szczecin-Świnoujście z finansowania i zarządzania klubem, ropoczęto poszukiwania innych źródeł utrzymania klubu, który popadał w zadłużenie.

W 1999 roku miasto zaoferowało tureckiemu przedsiębiorcy Sabriemu Bekdaşowi tereny przy stadionie, w zamian za finansowanie Pogoni. 29 grudnia powołano do życia Sportową Spółkę Akcyjną Morski Klub Sportowy Pogoń Szczecin. Polityka zatrudniania przez Bekdaşa w Pogoni piłkarskich gwiazd (Dariusz Gęsior, Brasília, Jerzy Podbrożny czy Oleg Salenko - król strzelców Mundialu w 1994) przyniosła efekty. W 2001 roku Duma Pomorza zdobyła drugie w swych dziejach wicemistrzostwo Polski, ustępując w tabeli jedynie wschodzącej gwieździe Wisły Kraków.

Sukces okazał się krótkotrwały, a niedługo po nim pojawiły się problemy, które w dalszej kolejności doprowadziły do głębokiego kryzysu w klubie. Osią sporu między Bekdaşem a władzami Szczecina były obiecane przez miasto tereny, na których turecki biznesmen chciał przeprowadzić własne inwestycje. Mimo zawartej wcześniej umowy miasto nie wydzierżawiło Bekdaşowi 18 hektarów wokół stadionu Pogoni. W odpowiedzi większościowy udziałowiec SSA w listopadzie 2001 roku wstrzymał finansowanie klubu, a następnie wycofał się z klubu. Turek zostawił Pogoń z ogromnymi długami, a drużyna poległa w I rundzie pucharu UEFA z amatorami z Islandii, Fylkirem Reykjavík (1:1 u siebie i 1:2 w meczu wyjazdowym).

4 lipca 2002 roku następnym właścicielem spółki został szwedzki biznesmen polskiego pochodzenia - Les Gondor (vel Leszek Gondorowicz, przed laty taksówkarz z Lipian). Gondor obiecał podźwignąć klub z upadku, jednak były to czcze słowa. W efekcie rozmaitych działań i kolejnych przepychanek z miastem Pogoń została doprowadzona do ruiny. Skutkiem rządów Gondora był spadek z ekstraklasy w 2003 roku. Drużyna grała katastrofalnie, z 30 ligowych spotkań wygrała tylko dwa, a w całym sezonie zdobyła zaledwie 9 punktów.

Dodatkowo klub nie dostał drugoligowej licencji i gdyby nie istniejące od 2002 roku Stowarzyszenie Kibiców Pogoni Szczecin - Pogoń Walcząca, musiałby rozpoczynać rozgrywki od B-klasy. Stowarzyszenie założyło klub Pogoń Szczecin Nowa, który został zgłoszony w Zachodniopomorskim Związku Piłki Nożnej do rozgrywek czwartoligowych.

Kolejnym właścicielem został Antoni Ptak, biznesmen i właściciel Sportowej Spółki Akcyjnej Piotrcovia Piotrków Trybunalski, wcześniej działający w ŁKS-ie Łódź i Lechii/Polonii Gdańsk. W 2003 roku Ptak postanowił przenieść z Piotrkowa Trybunalskiego do Szczecina drużynę z II-ligową licencją (Piotrcovia) i zmienić jej nazwę na MKS Pogoń Szczecin. Mimo kontrowersji, jakie wywołał ten pomysł w szczecińskim środowisku, przedsiębiorca ze Rzgowa zrealizował swoją koncepcję. Do rejestracji nowej spółki doszło 8 lipca 2003 roku.

Szczecińscy fani początkowo odnosili się z nieufnością do nowego klubu. Drużyna jednak szybko zaczęła wygrywać w drugiej lidze i w znakomitym stylu awansowała do ekstraklasy w sezonie 2003/2004. Trzon zespołu z Piotrkowa uzupełniono o piłkarzy szczecińskich, co pozwoliło zachodniopomorskim kibicom bardziej identyfikować się z klubem kierowanym przez Ptaka.

W sezonie 2004/2005 Pogoń zajęła w ekstraklasie 9. miejsce (na 14 zespołów) i zgłosiła akces do występów w Pucharze Intertoto. W I rundzie wyeliminowała mołdawski Tiligul-Tiras Tiraspol, oto wyniki dwumeczu:

18 czerwca 2005, Tiligul-Tiras Tiraspol - Pogoń Szczecin 0:3
25 czerwca 2005, Pogoń Szczecin - Tilgul Tiraspol 6:2.

W II rundzie Portowcy odpadli w rywalizacji z czeską Sigmą Ołomuniec, uzyskując następujące wyniki:

2 lipca 2005, Sigma Ołomuniec - Pogoń Szczecin 1:0
9 lipca 2005, Pogoń Szczecin - SK Sigma Ołomuniec 0:0

Zima 2005/2006 okazała się dla klubu okresem przełomowym. W związku z niezadowalającymi wynikami drużyny w rundzie jesiennej Orange Ekstraklasy (zespół plasował się na 9. pozycji), Antoni Ptak zdecydował się na sprzedaż większości zawodników i zastąpienie ich graczami brazylijskimi, wyszukiwanymi za oceanem przez syna, Dawida Ptaka. Swą nową koncepcję budowy zespołu Antoni Ptak streścił następująco: "Pogoń będzie brazylijska, albo żadna".
6 maja 2007: mecz Legia-Pogoń 3:1 (1:1); w ekipie gości na boisko wyszli m.in.: Julcimar, Campos, Otávio, Thiago i Tinga...

Do końca lutego 2006 r. w klubie zatrudniono kilkunastu piłkarzy z Brazylii. Pogoń Szczecin stała się bodaj jedynym niebrazylijskim klubem na świecie zbudowanym niemal w 100% z zawodników tego kraju. Ewenementem w europejskim futbolu było również "skoszarowanie" drużyny pod Łodzią, w oddalonym od Szczecina niemal o 500 kilometrów Gutowie Małym, gdzie Antoni Ptak wybudował piłkarski ośrodek szkoleniowy. Piłkarze musieli stamtąd dojeżdżać do Szczecina na mecze rozgrywane "u siebie". Paradoksalnie były to ich najodleglejsze wyjazdy na mecze ligowe.

Kolejnym precedensem w historii szczecińskiego i polskiego futbolu był mecz przeciwko GKS Bełchatów (11 kwietnia 2006). Na boisko w Bełchatowie w barwach Pogoni zagrała jedenastka, w składzie której nie było ani jednego Polaka. W bramce stanął słowacki bramkarz Boris Peškovič, a w polu zagrało dziesięciu Brazylijczyków. Mecz zakończył się porażką 0:2. Na koniec rundy wiosennej sezonu 2005/2006 Pogoń zajęła 11. miejsce.

Po nieudanym sezonie 2006/2007 (ostatnie miejsce w tabeli) Antoni Ptak rozpoczął wyprzedaż zawodników. Negocjował sprzedaż klubu z kilkoma podmiotami, rozważał także przeniesienie drużyny do innego miasta - jednakże pod inną nazwą, gdyż prawo do nazwy, herbu i tradycji szczecińskiego klubu należą do Stowarzyszenia Morski Klub Sportowy Pogoń Szczecin.

Odbudowa

28 czerwca 2007 r. przedstawiciele Antoniego Ptaka, po długich negocjacjach z udziałem przedstawicieli PZPN, miasta Szczecina oraz Dariusza Adamczuka i Grzegorza Matlaka z Pogoni Nowej Szczecin, doszli do porozumienia w sprawie sprzedaży wydzielonej ze spółki-matki sekcji piłkarskiej z miejscem w II lidze. Kupnem zainteresowani byli dwaj zachodniopomorscy przedsiębiorcy: Artur Kałużny (Szczecin, branża gastronomiczna) i Grzegorz Smolny (Złocieniec, branża drzewna).

Przyszli właściciele zapowiedzieli powstanie nowej spółki akcyjnej zbudowanej na bazie Pogoni Nowej Szczecin, co stanowiło wymóg UEFA dotyczący przejęcia praw do gry w II lidze (przejmujący klub miał być zarejestrowany w związku piłkarskim co najmniej od trzech lat). 24 lipca utworzono Pogoń Szczecin Spółkę Akcyjną. Udziałowcami spółki zostali Artur Kałużny i Grzegorz Smolny - 50%, Stowarzyszenie Klub Sportowy Pogoń Szczecin Nowa - 25%, Dariusz Adamczuk - 12,5%, Grzegorz Matlak - 12,5%. Stowarzyszenie Morski Klub Sportowy Pogoń Szczecin uzyskując zabezpieczenia formalno-prawne przekazało do nowej spółki prawo do nazwy, barw, herbu i tradycji Pogoni Szczecin. 25 lipca Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Klubu Sportowego Pogoń Szczecin Nowa, podjęło decyzję o przekazaniu do nowo powstałej spółki akcyjnej Pogoń Szczecin sekcji piłkarskiej. 31 lipca, po ostatecznym wycofaniu się Antoniego Ptaka ze szczecińskiej piłki, Zachodniopomorski Związek Piłki Nożnej zdecydował, że nowa spółka Pogoń Szczecin warunkowo wystąpi w rozgrywkach czwartoligowych. Uchwała uprawomocniła się po spełnieniu przez spółkę 7 punktów formalno-prawnych.

11 sierpnia 2007 r. Pogoń wystartowała w rozgrywkach IV ligi. Sezon 2007/2008 drużyna zakończyła zwycięsko, a w spotkaniu barażowym dwukrotnie pokonała Zatokę Puck. Dało to Portowcom awans do zreformowanej II ligi.

19 czerwca 2008 poinformowano o rozmowach pomiędzy władzami II-ligowej Pogoni Szczecin a właścicielem klubu Dyskobolia Groclin Grodzisk Wielkopolski, Zbigniewem Drzymałą. Miały one na celu przeniesienie drużyny piłkarskiej i miejsca w ekstraklasie z Grodziska do Szczecina, a następnie fuzję obu klubów pod szyldem Pogoni Szczecin. Oznaczałoby to powrót Portowców do ekstraklasy od nowego sezonu. Wskutek silnego sprzeciwu stowarzyszeń kibiców 30 czerwca przerwano negocjacje. Rozmowy o fuzji obu klubów zakończyły się fiaskiem.

Na półmetku sezonu 2008/2009 Pogoń Szczecin zajmowała 4. lokatę, sezon Portowcy zakończyli na 2. miejscu II ligi grupy zachodniej, awansując do I ligi. Bilans spotkań: 18 zwycięstw, 8 remisów, 8 porażek.

10 kwietnia 2012 trenerem Pogoni Szczecin został Ryszard Tarasiewicz. Grająca wówczas w I lidze Pogoń wywalczyła pod jego wodzą awans do Ekstraklasy, jednak kontraktu z Tarasiewiczem nie przedłużono. Nowym szkoleniowcem został Artur Skowronek, a 19 marca 2013 r. jego następcą został Dariusz Wdowczyk. W swoim jubileuszowym, czterdziestym sezonie w najwyższej klasie rozgrywkowej Pogoń zajęła 12 miejsce.

W 2013 roku klub obchodził także swoje 65-lecie. Z tej okazji 10 lipca zorganizowano towarzyski mecz z Olympique Lyon, który zakończył się wynikiem 0:0.

Źródło: wikipedia.org