Przeszukanie samochodu. Kiedy jest możliwe?

Przeszukanie samochodu możliwe jest tylko w określonych przypadkach i wyłącznie przez podmioty określone przepisami. Auto może przeszukać policjant, funkcjonariusz Centralnego Biura Śledczego, Straży Granicznej, Służby Celnej, Żandarmerii Wojskowej, ABW, CBA oraz Straży Leśnej, ale ten ostatni ma takie prawo tylko w pobliżu terenów zielonych i może to zrobić po to, żeby sprawdzić, czy nie wywozimy z lasu drewna. Kierowca nie może odmówić funkcjonariuszom przeszukania samochodu.

Przeszukanie pojazdu nie może być rutynowym elementem kontroli drogowej. Postanowienie o przeszukaniu powinien wydać sąd lub prokurator. Bez takiego postanowienia przeszukanie pojazdu możliwe jest wyłącznie wtedy, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że kierowca lub pasażer samochodu popełnił czyn zabroniony pod groźbą kary bądź funkcjonariusz spodziewa się znaleźć w pojeździe dowody przestępstwa. Taka sytuacja może mieć miejsce np. wtedy, gdy w okolicy popełnione zostało przestępstwo i można obawiać się, że w samochodzie znajdują się narzędzia użyte do włamania czy rzeczy pochodzące z kradzieży.

Policjant (albo funkcjonariusz innych organów) powinien przed przeszukaniem podać swoje imię i nazwisko oraz stopień służbowy, a jeśli pracuje po cywilnemu, to musi okazać do wglądu legitymację służbową (dane możemy odnotować). Ma on też obowiązek podać jasno i konkretnie przyczynę podjęcia czynności służbowej oraz podstawę prawną, a także poinformować o możliwości złożenia zażalenia do prokuratury.

Kierowca albo właściciel samochodu ma przy przeszukaniu auta parę uprawnień. Przede wszystkim może być świadkiem przeszukania. Może też zażądać sporządzenia pełnego protokołu z przeszukania. Protokół ten powinien zawierać dane policjanta i wszystkich osób jadących przeszukiwanym samochodem, przyczynę i podstawę prawną przeszukania, datę, miejsce (adres), a także opis wszelkich dokonanych czynności oraz spis znalezionych przedmiotów.

Możemy też w protokole, przed jego podpisaniem, umieścić ewentualne uwagi dotyczące czynności przeprowadzonych przez policjanta. Ważne jest, żeby niczego nie podpisywać przed przeczytaniem protokołu.

Jeżeli mamy zastrzeżenia co do sposobu przeprowadzenia przeszukania, zachowania funkcjonariusza bądź gdy uważamy, że przekroczył on swoje uprawnienia, możemy złożyć zażalenie w prokuraturze. Przyczyną zażalenia może być na przykład fakt, że policjant zajrzał do bagażnika, gdy nie było przy tym kierowcy ani żadnego z pasażerów.

Do zażalenia dołączamy sporządzony protokół przeszukania, dlatego tak istotne jest, żeby zgłosić uwagi, zanim podpiszemy protokół.