Kobank, Gryfiogóra i Cidini. Zachodniopomorskie nazwy cz. VI

Dzisiejsza nazwa gminnej wsi Kobylanka w powiecie stargardzkim brzmi jak najbardziej słowiańsko. Jej niemiecki wariant (Kublank), zastany na tablicach drogowych przez polskich pionierów w 1945 roku, fonetycznie zbliżony jest do wersji współczesnej.

Nieprzypadkowo. I to wcale nie było tak, że Polacy, osiedlając się tutaj po drugiej wojnie światowej, z niemieckiego Kublank zrobili swojską Kobylankę.

W Kobylance wypasali kobyły

Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 1304 roku. Wówczas to książę szczeciński Otto I nadał zakonnikom z klasztoru cystersów w Kołbaczu wieś o nazwie Kublank. Wcześniej znana była ona jako Kobank i Cobelanke. Pochodzenie nazwy sugeruje legenda, w myśl której cystersi na tym terenie wypasali kobyły.

Gryfice jest jedną z tych zachodniopomorskich miejscowości, które w swojej nazwie mają mityczne zwierzę, występujące w herbie panującej w regionie dynastii. Gryfici, bo o nich mowa, sprawowali władzę książęcą na Pomorzu Zachodnim od XII do XVII wieku. Jednak sam gryf, zdobiący herb i będący inspiracją dla nazwy dynastii, ma genezę sięgającą dużo odleglejszych czasów niż średniowiecze. Pierwsze wzmianki pisane o gryfach pochodzą z V roku p.n.e. Natomiast w sztuce to mityczne zwierzę po raz pierwszy przedstawione zostało 3000 lat p.n.e. W średniowieczu gryfy często pojawiały się w na herbach.

Greifenberg, czyli Gryfiogóra

Gryfici to dynastia o słowiańskim rodowodzie. Jednak w pełni słowiańska nazwa "Gryfice" jest nazwą nową, nadaną miastu dopiero po ostatecznym włączeniu do Polski w 1945 roku. - We wczesnym średniowieczu na terenie dzisiejszych Gryfic funkcjonowały trzy osady ludności pomorskiej - pisze prof. Tadeusz Białecki w swojej książce pt. "Herby miast Pomorza Zachodniego".

- Nie ma jednoznacznych informacji o tym, jak mogły się nazywać wymienione osady. Wiadomo natomiast, że pierwsza, potwierdzona w dokumentach nazwa Gryfic jako miasta brzmiała Greinfenberg. Pojawiła się ona w akcie lokacyjnym z 1262 roku. Książę Warcisław III ze słowiańskiej dynastii Gryfitów ulokował wówczas w tym miejscu miasto na prawie lubeckim.

- Forma Greifenberg wywodzi się od niemieckiego wyrazu Greif, tj. gryf, z końcówką "berg" (góra) i wiąże się z herbem fundatora - pisze Białecki. - Oprócz niej zachowały się jeszcze zapisy nazwy miasta w formie Griphemberch (1264), Gryphenberge (1277).

Dzisiejsza nazwa jest nowa i została zastosowana do nazewnictwa polskiego. Powojenne nazwy przejściowe brzmiały: Zagórze, Gryfów nad Regą.

Siedlisko nad Odrą

Cedynia w województwie zachodniopomorskim to najdalej na zachód wysunięte miasto w Polsce. Skojarzenia z zachodem nie są w wypadku tej miejscowości wyłącznie natury geograficznej, bowiem to właśnie tutaj została stoczona pierwsza, wielka, odnotowana historycznie bitwa wojsk polskich i niemieckich.

W pierwszych zapisach, pochodzących z X wieku, Cedynia występuje jako Cidini. Z 1187 roku pochodzi wariant nazwy Cedene. Od tej formy wzięła się niemiecka nazwa Zehden. - Nie ma zgodności poglądów odnośnie etymologii nazwy - pisze prof. Tadeusz Białecki.

- Jedni wywodzą ją od słowa "siedzieć", "siedlisko", a więc pierwotnie byłaby to Siedzina lub Sidzina. Ponieważ spółgłoskę "s" Niemcy w średniowieczu czytali jako "c" powstało więc Zehden. Obecna nazwa byłaby więc spolszczeniem formy niemieckiej. Inni wywodzą nazwę od słowa "ced", "cedzić", a więc rozcieńczać wodę. Krótko po wojnie miasto nosiło nazwę Cedna.

Warpać znaczy łatać

Nowe Warpno swoją nazwę zawdzięcza jezioru, nad którym jest położone. Choć dziś akwen nosi nazwę Jezioro Nowowarpieńskie, co by sugerowało, że to nazwa miasta była pierwsza, to jednak źródłem nazewnictwa jest tu bez wątpienia woda. W 1184 roku w dokumentach pojawiła się nazwa jeziora - Warpene. - Wtedy to książę szczeciński Bogusław I odstąpił klasztorowi w Grobi na wyspie Uznam prawa do łowienia ryb na jeziorze Warpene - pisze prof. Białecki

W 1252 roku natomiast w dokumencie nadania klasztorowi prawa do pobierania cła za przewóz towarów przez jezioro pojawia się stagnum (łac. zbiornik wody stojącej) Warpna. - Wywodzi się ją od wyrazu staropolskiego i z gwar kaszubskich - pisze Białecki.

- Warpać znaczy łatać, warpa w kaszubskim znaczy samodział, warpy - nasypy, wały. W każdym razie, ponieważ jest to nazwa wodna, odnosząca się do jeziora, musiała ona odzwierciedlać jakieś charakterystyczne cechy wód lub brzegów jeziora, dziś zwanego Nowowarpieńskim. Na przeciwległym, niemieckim brzegu akwenu położone jest Altwarp, czyli Stare Warpno. Jego nazwa również ma słowiański rodowód, pochodzący od cech jeziora.

Jak sama nazwa wskazuje, to miasto powstało wcześniej. Nie są znane początki osadnictwa wokół jeziora. Wiadomo jedynie, że w XIII wieku wspomniany klasztor otrzymał nadania ziemskie nad brzegami akwenu, natomiast w 1352 roku pojawia się już w dokumentach nazwa Stare Warpno. Być może więc wtedy właśnie powstało też Neu Warpene, Nowe Warpno, i dla potrzeby odróżnienia od nowej osady starsza miejscowość zmieniła nazwę.