Brakuje ławników w szczecińskich sądach. Czy sprawy będą toczyć się wolniej?

Ławnicy, czyli tak zwany czynnik społeczny, są niezbędnym składnikiem wymiaru sprawiedliwości. Na równi z sędziami zawodowymi decydują o wyrokach w niektórych sprawach karnych, rodzinnych i prawa pracy.

- Bez ławników nie da się wydawać wyroków i sprawować wymiaru sprawiedliwości - ostrzegają sędziowie.

Ale ostrzeżenia i apele pomogły niewiele. Niedawno szczecińscy radni wybrali ławników sądowych na lata 2024-2027. Sądy okręgowy i rejonowe potrzebują ich ponad 200. Zgłosiła się tylko połowa.

Czteroletnia kadencja obecnych ławników kończy się 31 grudnia 2023 r. Dlatego od kilku miesięcy trwały przygotowania do wyboru nowych. Wyboru dokonują radni miasta spośród kandydatów zgłaszanych przez prezesów sądów, stowarzyszenia, inne organizacje społeczne i zawodowe lub co najmniej pięćdziesięciu obywateli mających czynne prawo wyborcze, zamieszkujących stale na terenie Szczecina.

Na kolejne cztery lata szczecińskie sądy potrzebują ponad 210 ławników: 160 do Sądu Okręgowego w Szczecinie (80 do orzekania z zakresu spraw karnych, 74 ławników do spraw rodzinnych, 6 do prawa pracy); 35 do Sądu Rejonowego Szczecin Centrum (25 zakresu prawa pracy, 10 z zakresu spraw rodzinnych); 15 do Sądu Rejonowego Szczecin Prawobrzeże i Zachód z zakresu spraw rodzinnych.

Zgłosiły się jedynie 104 osoby, głównie do orzekania w sądzie okręgowym. Do wydziału rodzinnego sądu Szczecin Centrum nie zgłosiła się żadna osoba.

Prawie wszyscy chętni nie mieli do tej pory konfliktów z prawem, o czym zaświadczył komendant wojewódzki policji w Szczecinie. Ostateczne odrzucono jedną osobę (nie podano przyczyn), a 103 dostały zielone światło, aby objąć funkcję ławników. W najbliższym czasie przejdą szkolenia, aby rozpocząć pracę od przyszłego roku.

Sprawa ławników to jeden z pierwszych problemów, z jakim zmierzy się nowym prezes Sądu Okręgowego w Szczecinie, sędzia Piotr Szarek. 10 września zastąpił sędziego Maciej Strączyńskiego, który zakończył 6-letnią kadencję.

- Postaramy sobie poradzić z taką ilością ławników, jaką udało się wybrać - mówi sędzia Tomasz Szaj, rzecznik Sądu Okręgowego w Szczecinie.

Prawdopodobnie ławnicy otrzymają większą ilość spraw do sądzenia, aby nie dochodziło do zatorów czy odwoływania wokand. Problemy mogą być też, gdy któryś z nich zachoruje lub zrezygnuje i nie będzie zastępcy. Problemy z obsadą ławników były też w poprzednich kadencjach. Konieczne było organizowanie wyborów uzupełniających.

Za jeden dzień pełnienia obowiązków ławnika przysługuje 2,64 proc. podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, czyli 143,74 zł, a także ryczałt na pokrycie kosztów dojazdu do sądu środkami komunikacji miejscowej w wysokości 13,61 zł.

- Bez względu na to, czy rozprawa potrwa dziesięć minut, czy sześć godzin, ławnikowi należy się wynagrodzenia za dzień spędzony w sądzie. Może być tak, że ławnik w miesiącu będzie miał kilka spraw, ale może nie mieć żadnej. O tym, do jakiej sprawy zostanie dobrany decyduje losowanie - wyjaśniał sędzia Michał Tomala z Sądu Okręgowego w Szczecinie.

Podczas głosowania nad wyrokiem, głosy ławników i sędziów są równoznaczne. W praktyce nie zdarza się, aby przegłosowali sędziów.