„Zobacz, jestem!”

Buntuje się, trzaska drzwiami, nie słucha rodziców, nie chce chodzić do szkoły - taki bywa nastolatek. Egoistyczny, niewrażliwy a nawet złośliwy. Zdarza się, że dyskutuje, reaguje krzykiem lub agresją w stosunku do innych. I te ciągłe uwagi od nauczycieli. Lista może być długa. Co myślisz czytając taki opis? Wszyscy czasem napotykamy sytuację, w której natychmiast przyklejamy dziecku etykietę „niegrzeczne”, „trudne”, „dziwne”. Nie jestem w stanie zliczyć z iloma dziećmi miałam okazję rozmawiać w swojej pracy psychologa. Ale nigdy nie spotkałam niegrzecznego dziecka. Naprawdę nigdy. Za każdym trudnym zachowaniem  kryje się jakaś niezaspokojona potrzeba. A tych nie da się stłumić ani pozbyć. Kiedy z zachowaniem dziecka lub nastolatka pojawiają się trudności, zadaniem dorosłego jest zrozumieć i rozpoznać ukrytą w nim potrzebę, odczytać niewerbalną wiadomość.  One pragną być zauważone, słyszane i poważnie traktowane z miłością i szacunkiem. Jeśli rodzice byli niezaangażowani w relację, obecni tylko ciałem, to oczywistym jest, że w pewnym momencie nastąpią trudności wychowawcze.

Bądźmy uważni na nasze dzieci, słuchajmy i reagujmy na ich potrzeby, bo w przeciwnym razie możemy je stracić. Warto poznać, z czym zmagają się nastolatki, aby lepiej je zrozumieć i mieć szansę pomóc.

Według danych średnio sześć razy dziennie w rozmowach z konsultantami telefonu zaufania pojawia się problem autoagresji. Liczba ta sukcesywnie rośnie. Samouszkodzenia to wołanie o pomoc, wysłuchanie czy zrozumienie problemu.  Stosowane przez niektóre dzieci i nastolatków w celu uporania się z bólem emocjonalnym. Obserwuj swoje dziecko, zmiany na jego ciele, głównie na obszarze przedramienia i ramienia. Jednak należy pamiętać, że autoagresja nie zawsze oznacza nacinanie ciała. Takie zachowania jak kaleczące drapanie, gryzienie się, wyrywanie sobie włosów i rzęs, połknięcia ostrych przedmiotów, przypalanie zapalniczką, uderzanie głową w ścianę mogą również być przejawami samouszkodzenia.

Media społecznościowe mają dwojaką naturę – mogą być szkodliwe, ale i pożyteczne dla młodych ludzi. Z badań wiadomo, że przeciętny polski nastolatek zatraca się w wirtualnym świecie Internetu już na ponad 3 godziny dziennie.  Jak to wpływa, co dziecko myśli o samym sobie? Samoocena to pozytywna lub negatywna postawa wobec siebie samego, kształtuje się głównie poprzez porównania społeczne. Instagram, Facebook prezentują piękne twarze, idealne życia pełne sukcesu. Wyretuszowani influencerzy prezentują swój sposób pielęgnacji ciała, twarzy, dietę czy plan treningowy. Nagle się okazuje, że bardzo młode dziewczyny zaczynają ingerować we własny wygląd, w pogoni za nieosiągalnym idealnym pięknem, które widzą na co dzień w ekranie telefonu. W konsekwencji swoją wartość uzależniają od ilości lajków. No i internetowe znajomości są szczególnie  atrakcyjne jak i również niebezpieczne, ponieważ dowolnie można kreować swój wizerunek.

Uczucie przynależności do grupy, jest ważne zwłaszcza dla osób w wieku od około 12. do 20. roku życia. Presja rówieśnicza staje się niezwykle istotna i może wywierać wpływ na życie dziecka, zarówno w dobry, jak i zły sposób. Przypomina mi się historia pewnej nastolatki. Rodzice przyprowadzili ją do mnie bo zachowanie ich dziecka bardzo się zmieniło, ze spokojnej dziewczyny stała się imprezową buntowniczką, pojawił się alkohol. Ale po spokojnym wysłuchaniu dziewczyny dużo się wyjaśniło. Szkolni znajomi nastolatki dowiedzieli się, że jej rodzice wyjeżdżają na weekend. Wtedy zaczęli nawiać ją na zorganizowanie imprezy. Dziewczyna poczuła się wyróżniona i wyjątkowo, bo nawet osoby, które wcześniej jej nie zauważały pytały czy zostaną zaproszone. Wyobrażasz sobie jakie to było dla niej wspaniałe uczucie- być w centrum uwagi dla tak wielu osób? Niestety im niższa samoocena tym większa potrzeba akceptacji i podatność na wpływ ze strony otoczenia.

Z jakimi trudnościami szkolnymi boryka się współczesny nastolatek? Napięte harmonogramy i sztywne reguły, zbyt duża waga przywiązywana do ocen, brak możliwości rozwijania pasji i zainteresowań, konflikty szkolne z rówieśnikami i nauczycielami. Jest tego wiele. Dlatego warto . rozwijać nowe zainteresowania dziecka poprzez zachęcanie do podejmowania ciekawych aktywności pozaszkolnych, co może zwiększyć motywację i zainteresowanie nauką. No i jest jeszcze jeden plus- to buduje pewność siebie. Tutaj muszę zwrócić uwagę na bardzo ważny aspekt, by była to decyzja przede wszystkim nastolatka. Wielu rodziców ma przekonanie, że dziecko jest ich własnością. Mają pewien plan, który ich pociecha musi realizować. Nic bardziej mylnego. Dziecko ma prawo realizować swoje cele, pasje, zainteresowania.

Zazwyczaj dzieciństwo i młodość kojarzone są z czasem największej beztroski i szczęścia. No bo jakie problemy mogą mieć dzieci? Jest to bardzo mylne przekonanie. Świat dzieci i młodzieży nie zawsze wygląda bajkowo. Dane WHO mówią, że depresja jest jedną z najczęściej występujących chorób na świecie. Według prognoz do 2030 r. może być na pierwszym miejscu. Niestety, wielu rodziców bagatelizuje objawy takie jak chwiejny nastrój, ciągłe zmęczenie, problemy ze snem. apatia, agresja czy brak motywacji do nauki, tłumacząc je tzw. „buntem młodzieńczym” lub przypisując złe intencje. Depresja u nastolatków nie jest słabością ani czymś, co można przezwyciężyć siłą woli . Tu nie pomogą słowa „Weź się w garść”, „przesadzasz”, „ idź na spacer”. Depresja u młodzieży jest poważną chorobą, występującą w wyniku działania czynników genetycznych, rodzinnych, osobowościowych i sytuacyjnych. Niestety, depresja wiąże się także z zagrożeniem popełnienia samobójstwa. I tu statystyki są nieubłagalne. W 2021 roku 1496 dzieci i nastolatków poniżej 18. roku życia podjęło próbę samobójczą, aż 127 z tych prób zakończyło się śmiercią. W porównaniu do 2020 roku jest to wzrost odpowiednio o 77% zachowań samobójczych oraz o 19% śmierci samobójczych. Nie warto bagatelizować problemu i zakładać, że „to tylko gorszy nastrój, sam minie”.  Obowiązkiem rodzica jest towarzyszenie dziecku w zdrowieniu poprzez obdarzenie go zrozumieniem, empatią. ciepłem ale także koniecznie wizyta u specjalisty.

Problemy z zaburzeniami odżywiania również często są bagatelizowane, uważane za zmyślone czy przesadzone. Lub co gorsza kojarzone są tylko z bulimią i anoreksją. Należy wiedzieć, że zaburzenia odżywiania również obejmują takie zachowania jak kompulsywne jedzenie czy ortoreksja, czyli przesadna koncentracja na zdrowym odżywianiu. W wieku nastoletnim pojawić się mogą, częściej u dziewczynek, jednak nie omijają również chłopców. Co może kryć się za tymi zaburzeniami? Brak akceptacji własnego wyglądu podyktowany zaburzonym obrazem własnego ciała, nieakceptacja ze strony rówieśników, zaburzone relacje rodzinne, nieadekwatne wymagania ze strony najbliższych, nadopiekuńczość i sztywność w relacjach rodzinnych. Pierwsze symptomy problemu można dość łatwo zauważyć. Przede wszystkim zwróć uwagę na to, czy nastolatek w ostatnim czasie nie zmienił swoich przyzwyczajeń lub nawyków żywieniowych. Nagłe spożywanie bardzo dużych ilości jedzenia, lub na odwrót zmniejszenie porcji, jest niepokojące. Zwiększona liczba ćwiczeń i aktywności ruchowej, również powinny zwrócić twoją uwagę.

Rodzina to fundament, na którym młody człowiek buduje całą swoją tożsamość. To jak Ty obecnie myślisz o sobie i jak siebie postrzegasz, jest właśnie w dużym stopniu związane z komunikatami jakie słyszałeś od bliskich w dzieciństwie. Dom ma stanowić bezpieczny azyl, w którym dziecko znajdzie akceptujących, troskliwych, rozumnych i konsekwentnych rodziców.  Każdy sygnał, jaki dostrzeżemy u dziecka, może być jedynie początkiem problemów, wierzchołkiem góry lodowej. Dlatego tak ważne jest, by niczego nie bagatelizować. Jeśli Twoja relacja z dzieckiem nie jest najlepsza, nigdy nie jest za późno, aby o nią zadbać i ją poprawić. Gdy nie wiesz jak to zrobić nie ma powodu, abyś przechodził przez to sam. Musimy odczarować słowa psycholog, psychiatra, ponieważ w społeczeństwie wciąż funkcjonują szkodliwe stereotypy, przez co spora część rodziców wcale nie śpieszy się do pójścia z dzieckiem po pomoc do specjalisty. 

Centrum Medyczne Sp. z o.o.
ul. Stanisława Staszica 9-15
73-110 Stargard
512 092 551
www.consiliuscm.pl
Consilius

Godziny pracy:
Poniedziałek - piątek 08:00 - 20:00