Walcz z katarem i bólem zatok skutecznie. Pomóż sobie i dziecku

Zatoki potrafią dokuczać niezależnie od pory roku - latem nie lubią zimnego nawiewu z klimatyzatorów, a zimą chłodnego powietrza i wiatru. Przy infekcji zatok, prócz kataru czy uczucia zatkanego nosa, pojawia się często ból, tkliwość, obrzęk i ucisk w okolicy oczu, policzków lub czoła. Ból głowy może być związany ze schorzeniami zatok choć nie zawsze tak jest.

- Jeśli bólom głowy towarzyszy katar, zatkanie nosa, lub gorączka to oczywiście można podejrzewać związek z zatokami- mówi prof. Ewa Jaworowska, kierownik Kliniki Otolaryngologii Dorosłych i Dzieci i Onkologii Laryngologicznej w szpitalu przy ul. Unii Lubelskiej w Szczecinie. - Wiadomo jest, że istnieje przecież bezpośrednia łączność nosa z zatokami. Zatoki są to przestrzenie powietrzne twarzoczaszki zlokalizowane w sąsiedztwie nosa, wysłane tą samą błona śluzową i łączące się z nosem poprzez małe otwory tzw. ujścia naturalne.

Funkcje zatok

Rola zatok przynosowych nie została do końca sprecyzowana. Jedna z ich potwierdzonych funkcji polega na ogrzewaniu i nawilżaniu wdychanego powietrza (nos w ciągu doby musi nawilżyć ok. 10 tysięcy litrów powietrza) oraz wyrównywaniu różnicy stężeń podczas oddychania. Mówi się też o roli mechanicznej zatok, związanej z ochroną mózgoczaszki przed urazami i zmniejszeniem wagi szkieletu twarzoczaszki. Mogą one ponadto pełnić funkcję fonetyczną, stanowiąc przestrzeń rezonacyjną i chroniąc ucho wewnętrzne przed przewodzeniem głosu przez kości. Podczas kataru ujścia te mogą być niedrożne na skutek obrzęku błony śluzowej i wówczas możemy odczuwać ból zlokalizowany w okolicy czołowej, u nasady nosa, nasilający się przy pochyleniu głowy. Czasem w takiej sytuacji wystarczy obkurczenie błony śluzowej nosa i dolegliwości ustępują, niekiedy jednak utrzymujący się ból głowy wymaga konsultacji laryngologa i wyjaśnienia czym jest on spowodowany. Czasem konieczne jest wdrożenie bardziej intensywnego leczenia.

Rodzaje kataru

Jeśli idzie o katar to możemy wyróżnić trzy rodzaje, uzależnione od czynnika, który je wywołuje tj. katar pochodzenia wirusowego, z którym spotykamy się najczęściej, pochodzenia bakteryjnego i alergicznego.

- Każdy z nich ma swoją charakterystykę - zauważa prof. Jaworowska. - Katar pochodzenia wirusowego to najczęściej surowiczo śluzowy wyciek, bakteryjny najczęściej gęsty podbarwiony żółto lub zielono a alergiczny najczęściej surowiczy - wodnisty. Temu ostatniemu towarzyszyć może częste kichanie, czasem pieczenie spojówek. O rozpoznaniu rodzaju kataru i jego przyczyn decyduje wywiad i obraz kliniczny. Odróżnienie zakażenia bakteryjnego od wirusowego jest dość trudne ze względu na brak charakterystycznych objawów. Rodzaj wydzieliny z nosa i jej ropny charakter nie dają podstaw do rozpoznania przyczyny infekcji.

Zakażenie bakteryjne prawie zawsze poprzedza infekcja wirusowa, będąca powszechnym schorzeniem, które u przeciętnej, ogólnie zdrowej osoby dorosłej może występować nawet 2-5 razy w ciągu roku, dlatego ważna pozostaje obserwacja przebiegu choroby (ewolucja objawów). U 75 proc. pacjentów objawy zakażenia wirusowego mijają po 7-10 dniach. Nieustępujące symptomy, trwające dłużej niż 10 dni, mogą świadczyć o obecności bakterii, jednak dzieje się tak tylko w 0,5-2 proc. przypadków. Istotne jest, aby odróżnić infekcję od alergii, gdzie kichanie, wodnisty katar i łzawienie oczu utrzymują się dłużej niż 3 miesiące.

Leczenie

Leczenie kataru powinno być dostosowane do rodzaju kataru. W pierwszych dniach wirusowego nieżytu błony śluzowej nosa, leczenie jest objawowe. Najczęściej stosowane są leki przeciwzapalne, witaminy, krople obkurczające błonę śluzową nosa. Musimy jednak pamiętać, że leki te możemy stosować nie dłużej niż 3-5 dni.

- Jeśli mamy do czynienia z gęstym katarem to oczywiście dla łatwiejszego opróżnienia nosa, możemy stosować leki mukolityczne, miejscowo w kroplach lub inhalacji lub ogólnie w formie tabletkowej lub płynnej - podpowiada prof. Ewa Jaworowska. - Możemy też stosować płukanie nosa i zatok przy pomocy soli fizjologicznej w aerozolu lub przy pomocy specjalnych zestawów butelkowych. To oczywiście dotyczy osób dorosłych a nie dzieci.

Katar i dziecko

Najtrudniejszy do zwalczenia jest katar u małych dzieci. Jest to o tyle istotne, że zalegająca wydzielina może stać się przyczyną np. zapalenia ucha.

- Małym dzieciom więc pomagamy oczyścić nos przez nawilżenie błony śluzowej solą fizjologiczną, inhalacje - zaleca prof. Jaworowska. - W przypadkach, kiedy dziecko nie umie wydmuchać nosa, stosujemy różne pomocnicze przyrządy do odciągnięcia tej wydzieliny. W aptekach dostępne są odsysacze, stosujmy je jednak z ostrożnością, by nie uszkodzić błony śluzowej nosa i pamiętamy o odkażaniu po każdym użyciu. Najmniejsze dzieci warto nosić brzuszkiem do dołu - grawitacja wspomaga wtedy oczyszczenie nosa.

Katar zamień w zabawę

Dziecko ok. 1 roku życia zaczyna naśladować nas i to jest dobry moment, by nauczyć je wydmuchiwać nos. Uczmy, by przy oczyszczaniu nosa zatykać jedną dziurkę, potem drugą. Dzięki temu ciśnienie jest większe i łatwiej pozbyć się wydzieliny. Jeśli dziecko ma z tym problem, można trenować wydmuchiwanie nosa. Można uczyć dziecko zdmuchiwać noskiem piórko, bibułkę, kawałek kartki, by się tego nauczyło. Uczmy też, by zużytą chusteczkę higieniczną od razu wyrzucać.

Zapobieganie
W przypadku zapalenia zatok stosuje się profilaktykę identyczną, jak przy przeziębieniach - dieta bogata w witaminy, częste przebywanie na świeżym powietrzu, unikanie kontaktu z osobami chorymi, ubiór stosowny do warunków pogodowych. Natomiast jeśli jesteśmy w grupie ryzyka powinniśmy w okresie zimowym należy unikać klimatyzowanych pomieszczeń oraz dymu papierosowego, nawilżać powietrze w mieszkaniu, pić dużo wody i regularnie wietrzyć pomieszczenie, w którym przebywamy.