Tymczasowe aresztowanie nie będzie nadużywane? Minister Adam Bodnar zapowiada poprawę

Według ministra Adama Bodnara aresztowanie powinno być stosowane jako "ostateczny" środek zapobiegawczy, kiedy inne nie są możliwe.

Adam Bodnar, który we wtorek podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach brał udział w debacie poświęconej praworządności i biznesowi, w swoim wystąpieniu akcentował znaczenie praworządności jako jednych z wartości z punktu widzenia funkcjonowania UE.

Jest ona także gwarantem bezpieczeństwa obrotu prawnego i prawa do sądu oraz ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia inwestycji zagranicznych - mówił.

Powołując się na międzynarodowe raporty szef MS podkreślił, że standardy praworządności w Polsce w ciągu ostatnich kilku lat uległy pogorszeniu. Przywracanie praworządności powinno polegać zarówno na przywracaniu niezależności sądów i prokuratury, jak i zwiększania efektywności sądownictwa i prokuratury - przekonywał.

"Mam głęboką nadzieję, głęboką wiarę, że z czasem da się doprowadzić do takiej sytuacji, że każdy z sądów odzyska właściwą mu niezależność, że KRS będzie organem, który stoi na straży niezależności sądownictwa, niezawisłości sędziów" – powiedział Bodnar.

Wyraził nadzieję, że wkrótce zostaną rozdzielone urzędy ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego, a także zostanie uchwalona nowa ustawa o prokuraturze.

Obecnie trwają prace nad ustawą o KRS, w Sejmie są także projekty ustaw o TK, kolejne są przygotowywane. Zdaniem ministra, ważne są gwarancje instytucjonalne, tak by obywatele mieli absolutne zaufanie do wyroków, by nie były one kwestionowane np. z powodu statusu danego sędziego, a system prawny będzie stabilny. Z punktu widzenia biznesu – dodał – kluczowe jest przyspieszenie postępowań sądowych, +odkorkowanie+ sądów, obciążonych dziś m.in. sprawami frankowymi. Konieczne są rozwiązania systemowe, np. poprzez postępowania ugodowe; ważne jest też zwiększenie obsady sądów, także asystentów i referendarzy, oraz rozwijanie informatyzacji – wyliczał szef MS.

Jak mówił Bodnar, jednym z głównych wyzwań jest „porządna” ustawa o biegłych sądowych. Dziś oczekiwanie na ich opinie należy do głównych przyczyn przewlekłości postępowań. Resort sprawiedliwości chciałby np. powołania centralnej instytucji, nadzorującej i certyfikujących biegłych.

Według ministra jednym z kluczowych problemów sądownictwa jest nadużywanie tymczasowego aresztowania, również wobec przedsiębiorców, o czym informują m.in. instytucje zajmujące się prawami człowieka.

"W ciągu ostatnich kilku lat dwukrotnie wzrosły statystyki stosowania tymczasowego aresztowania i w pewnym sensie taka ogólna atmosfera w wymiarze sprawiedliwości i też pewne mechanizmy nacisku na sędziów powodowały, że znacznie częściej tymczasowe aresztowanie było stosowane" – powiedział Bodnar.

Ocenił, że problem tkwi również w przepisach. Aresztowanie powinno być stosowane jako "ostateczny" środek zapobiegawczy, kiedy inne nie są możliwe – mówił.

Prace dotyczące reformy stosowania tymczasowego aresztowania trwają w resorcie sprawiedliwości, ale też w Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego. Zgodnie z założeniami, do aresztowania nie będzie już wystarczała – jak obecnie - przesłanka grożącej podejrzanemu surowej kary; prokuratura będzie musiała wykazać obawę ucieczki czy mataczenia. Rozważane jest także skrócenie zasadniczego okresu aresztowania do jednego miesiąca, a także wprowadzenie maksymalnego okresu aresztowania, który miałby być przedłużany najwyżej przez 2-3 lata. Bodnar chciałby też zrównać prawa w dostępie do adwokata po zatrzymaniu. Dziś, jeśli ktoś jest zamożny może zadzwonić do obrońcy i go wezwać, osoba niezamożna nie ma takiej możliwości, tymczasem treść jej zeznań w ciągu kilku godzin może mieć kluczowe znaczenie – przekonywał minister.

Pierwszy projekt nowelizacji Kodeksu karnego i Kodeksu postępowania karnego pojawi się pod koniec maja br., trafi do konsultacji społecznych.

"Nam chodzi o to, żeby na tym pierwszym etapie skupić się na przeglądzie tych wszystkich złych regulacji dotyczących prawa karnego i postępowania karnego, żeby zrobić swoisty audyt (....) i żeby to wszystko naprawić. W drugim etapie będziemy się zastanawiali nad takimi bardziej fundamentalnymi rozwiązaniami" – wyjaśnił.

Za celowe minister uważa też zwiększenie możliwości stosowania środków zapobiegawczych przez sądy np. areszt domowy z dozorem elektronicznym. W samych aresztach powinny być poprawione warunki bytowe, które obecnie znacząco odstają od tych, które są w zakładach karnych.

Uczestniczący w debacie rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek, który z uznaniem odniósł się do propozycji MS ocenił, że obecne statystyki tymczasowego aresztowania są niepokojące, a ten najsurowszy środek zapobiegawczy jest w większości przypadków stosowany "bezrefleksyjnie".

"Brakuje takiego poczucia wśród sędziów odpowiedzialności za wolność drugiego człowieka" – powiedział RPO.

W jego ocenie, przyczyną jest obecny stan prawny, który nie daje w tym zakresie obywatelom właściwych gwarancji.

Sędziowie – mówił RPO – w uzasadnieniach o aresztowaniu powielają formułki ustawowe, nie biorąc pod uwagę sytuacji konkretnego człowieka. W wielu przypadkach aresztowanie jest sposobem na to, by w szybki sposób zaspokoić poczucie sprawiedliwości w bulwersującej sprawie – dodawał. Krytykował też stosowanie aresztowania w wyłącznie w oparciu o zeznania tzw. małych świadków koronnych, choć - jak zaznaczył - sama instytucja świadka koronnego jest potrzebna.

Prezes Pracodawców RP Rafał Dutkiewicz przytaczał statystyki, według których w ostatnich latach sądy przychylały się do wniosków o aresztowanie w 87 proc. przypadków i aż w 95 proc. jeśli chodzi o przedłużenie aresztowania. Nie był to środek zapobiegawczy, ale represja, kara, a polityka stosowania tego środka zapobiegawczego miała haniebny charakter – mówił.

Uczestnicząca w debacie posłanka Kamila Gasiuk-Pihowicz (KO) oceniła, że nadużywanie tymczasowego aresztowania to skutek rządów poprzedniej ekipy, która traktowała przedsiębiorców podejrzliwie. Ta praktyka znalazła odzwierciedlenie w praktyce sądowej – mówiła. Senator Krzysztof Kwiatkowski (KO) krytykował rządy PiS mówiąc, że za ich czasów byli „równi i równiejsi” wobec prawa – niektórzy byli wybiórczo poddawani represjom, inni unikali odpowiedzialności.

"My chcemy pokazać obywatelom, że wszyscy są równi wobec prawa i są traktowani na takich samych zasadach" - zadeklarował

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal i.pl codziennie. Obserwuj i.pl!