Czerniak. Objawy, ochrona i przyczyny raka skóry

Częste oparzenia słoneczne, zbyt długie przebywanie na słońcu zwłaszcza u osób o jasnej karnacji, które na skórze mają wiele znamion, mogą prowadzić do raka skóry. Czerniak jest złośliwym nowotworem wywodzącym się z komórek barwnikowych (melanocytów). Połowa wykrytych przypadków w ciągu pięciu lat kończy się zgonem.

- To nowotwór skóry, który w części przypadków rozwija się na bazie znamion barwnikowych, tzw. pieprzyków, zwłaszcza atypowych - zauważa prof. Tadeusz Dębniak, konsultant wojewódzki w dziedzinie dermatologii i wenerologii w Zachodniopomorskiem.

Czerniak jest wyleczalny

Jeśli pojawiająca się na skórze nowa zmiana barwnikowa lub istniejące już wcześniej znamię barwnikowe "zmienia się"- to znaczy: rośnie -powiększa średnicę lub uwypukla; ciemnieje- robi się nieregularnie zabarwiona - są elementy ciemniejsze i jaśniejsze; jeżeli wokół znamienia pojawia się czerwona obwódka zapalna; pojawia się swędzenie- to nie znaczy że mamy czerniaka, ale na pewno powinniśmy udać się do specjalisty.

- Zmieniające się znamiona należy usuwać - podkreśla prof. Dębniak- Ale nie laserem czy krioterapią, bo zawsze potrzebne jest badanie histopatologiczne wyciętej zmiany. Można również rozważyć profilaktyczne wycięcie stabilnych znamion określanych mianem atypowych- asymetrycznych, nieregularnie zabarwionych i ograniczonych, przekraczających 6 mm średnicy.

Znamiona można usuwać właściwie z każdego miejsca na ciele, a szczególnie z tych, które są narażone na urazy mechaniczne, np. z powodu odzieży, biżuterii. Jeśli mamy podejrzenie czerniaka, to zmianę należy usunąć z marginesem. Nie jest prawdą, że usunięcie spowoduje uaktywnienie nowotworu. Jeśli czerniaka usuniemy we wczesnym stadium, zanim pojawią się przerzuty, jest w 100 proc. wyleczalny.

Nie każde znamię straszne

Nie zaleca się natomiast usuwania wszystkich znamion. Z wiekiem ich przybywa, ale jeśli nie wzbudzają niepokoju onkologicznego, można zostawić je w spokoju i tylko obserwować. Usuwanie zmian budzących niepokój onkologiczny jest refundowane, w innych wypadkach - jeśli zmiana nam przeszkadza, można to zrobić na własny koszt. Jeżeli rozpoznamy czerniaka późno, na etapie zaawansowanej choroby z przerzutami do węzłów chłonnych, wątroby itd. na ogół wycina się ognisko pierwotne, ale pacjent wymaga leczenia dodatkowego - chemioterapii.

Późne wykrycie - małe szanse

- Niestety ten nowotwór jest jednostką chorobową mało wrażliwą na chemioterapię, radioterapię i tak naprawdę to leczenie jest w większości przypadków mało skuteczne. Można powiedzieć, że właściwie jest to terapia paliatywna - wtrąca profesor. - Czerniak może dawać przerzuty również drogą krwionośną i dlatego trudno zlokalizować, gdzie mogą się pojawić. Rzadko pojawia się u dzieci

Czerniak najczęściej dotyka osoby w średnim wieku między 30 a 50 rokiem życia. Mogą chorować osoby starsze, dzieci bardzo rzadko. W rejestrze Międzynarodowego

Chroń się przed słońcem

Głównym czynnikiem ryzyka wystąpienia czerniaka są oparzenia słoneczne, u osób, które intensywnie korzystają z solarium, opalają się na słońcu - generalnie wpływ ma promieniowanie ultrafioletowe.

Czerniak jest chorobą śmiertelną, jest przyczyną 74 proc. zgonów spowodowanych nowotworami skóry. Daje duże ryzyko przerzutów drogą krwionośną lub chłonną. Przerzuty dzieli się na tzw. przerzuty miejscowe i odległe. Miejscowe to tzw. "przerzuty satelitarne" (w bezpośrednim otoczeniu guza), "tranzytowe" (umiejscowione w przebiegu naczyń chłonnych) i przerzuty do węzłów chłonnych, położonych w najbliższym otoczeniu guza. Przerzuty odległe mogą być zlokalizowane m.in. w płucach, wątrobie, kościach, mózgu. Pierwsze przerzuty mogą, niestety, od razu pojawiać się w narządach wewnętrznych i dawać pierwsze uchwytne objawy istniejącej już choroby

Zapobieganie to fotoprotekcja, ale zdroworozsądkowa. Nie chodzi o to by zakrywać miejsca ze znamionami i stale, przez całe wakacje, używać kremów z wysokimi filtrami. Można zmieniać preparaty i stopniowo wprowadzać kremy z coraz mniejszymi współczynnikami fotoprotekcji . To bezpieczniejsze, bo kiedy całkowicie się osłaniamy a jednego dnia nagle znajdziemy się na słońcu, poparzenie na nieprzyzwyczajonej do słońca skórze, mamy gwarantowane. Zalepianie zmian plasterkami nie jest także wskazane. Dokładnie z tego samego powodu. Na pewno należy unikać opalania w godzinach szczytu, zwłaszcza przez osoby, które mają bardzo dużo znamion na ciele Pamiętajmy, że promieniowanie ultrafioletowe i wiek, sprawiają, że tych znamion nam przybywa.