Wielki Czwartek, czyli początek Triduum Paschalnego. Dziś wspomnienie ostatniej wieczerzy

Zgodnie z przekazem Księgi Wyjścia Bóg polecił Mojżeszowi nakazanie Izraelitom, znajdującym się wówczas w niewoli egipskiej, by zaznaczyli krwią zabitego baranka swoje drzwi. Dzięki temu, w czasie zesłania na Egipt ostatniej plagi, czyli śmierci pierworodnych, domy Izraelitów były wolne od śmierci. Tak to zrodziło się święto Paschy, obchodzone 15 dnia miesiąca Nisan. Dla Żydów dzień zaczynał i kończył się wraz z zachodem słońca, zatem zachód słońca 14 dnia miesiąca Nisan rozpoczynał 15 dzień tegoż miesiąca.

Jezus Chrystus w przeddzień swojej męki obchodzi Paschę ze swymi uczniami. Logos, stwórca wszechświata, który kierował losami ludzkości i w sposób szczególny losami dzieci Abrahama stał się więc sam jednym z nich i praktykował wszystkie rytuały nakazane przez Pięcioksiąg. Wymiar obchodzenia Paschy przez Jezusa z Nazaretu z jego uczniami jest jednak inny, gdyż w tym wypadku on sam staje się Barankiem Paschalnym, którego ofiara ma w sposób ostateczny „zgładzić grzech świata”. Charakterystyczny dla Wielkiego Czwartku jest obraz Ostatniej Wieczerzy, która składa się z kilku następujących po sobie wydarzeń. Pierwszym z nich jest dobrze znana scena, w której Chrystus umywa nogi swoim uczniom. Jezus, dokonując tego aktu, wskazał na to, że jest Panem, a mimo to przyjął postać sługi.

W starożytnym Izraelu najniżej położeni niewolnicy obmywali stopy swoim Panom, właśnie dlatego Piotr buntował się, gdy Chrystus chciał mu to uczynić. W teologii obmycie nóg jest znakiem spowiedzi. Chrystus tłumaczy Apostołom, że jako „wykąpani”, czyli ci którzy go, poznali potrzebują tylko nogi sobie obmyć, bo są już czyści. Katolik, przystępując do sakramentu pojednania pozwala Chrystusowi umywać swoje nogi, przygotowuje go to do przyjęcia jeszcze większej służby ze strony swego Pana, to znaczy do przyjęcia go w Eucharystii.

Następnym wielkim wydarzeniem podczas Ostatniej Wieczerzy jest ustanowienie przez Jezusa Chrystusa Eucharystii i kapłaństwa. Chrystus, mówiąc „To jest ciało moje, które za was będzie wydane” i „To jest kielich krwi mojej” pozwolił całemu późniejszemu Kościołowi wejść w mistykę swojej męki, bo jak każda Msza Święta stanowi urzeczywistnienie ofiary Chrystusa, to konsekrowany Chleb i konsekrowane wino stają się w każdej swej części prawdziwym Chrystusem. Proces przemiany chleba i wina w ciało i krew Chrystusa nazywa się transsubstancjacją, co oznacza proces gdzie dochodzi do zamiany substancji chleba i wina w ciało i krew Chrystusa przy zachowaniu ich akcydentów, czyli cech fizycznych.

Przy ustanowieniu Eucharystii zostaje ustanowione także kapłaństwo w taki sposób, że Chrystus mówi „To czyńcie na moją Pamiątkę” powierzając Apostołom misję urzeczywistniania jego ofiary w całym Kościele, aż do końca świata. W Wielki Czwartek w Kościele Katolickim, z racji doniosłości dnia sprawowane są tylko dwie Msze Święte. Pierwsza odbywa się w katedrze diecezji i przewodzi jej biskup, jest to tzw. Msza Krzyżma podczas której zostaje poświęcone krzyżmo, czyli mieszanina oleju i balsamu
wykorzystywana m.in. do udzielania sakramentów. W czasie Mszy Krzyżma duchowni odnawiają swoje przyrzeczenia kapłańskie. Nie należy jednak do obchodów Triduum Paschalnego.

Wieczorem zaś, we wszystkich kościołach sprawowana jest Msza Wieczerzy Pańskiej. Podczas śpiewania pieśni „Chwała na wysokości Bogu” zabrzmią dzwony, które ucichną całkowicie do Mszy Wigilii Paschalnej – najbardziej uroczystej Mszy Świętej w roku. Cisza ma przedstawiać wymiar sytuacji, w której Bóg-człowiek zostaje uwięziony przez swoje stworzenie. Po Mszy Wieczerzy Pańskiej, Najświętszy Sakrament zostanie przeniesiony do ciemnicy, czyli tabernakulum znajdującego się zazwyczaj w innym, niż centralnym miejscu świątyni. Przeniesienie Najświętszego Sakramentu do ciemnicy symbolizuje uwięzienie Chrystusa po jego modlitwie w ogrodzie oliwnym. W czasie przenoszenia Najświętszego Sakramentu lud zgromadzony w świątyni śpiewa „Sław języku tajemnicę”, pieśń autorstwa św. Tomasza z Akwinu. Wielki Czwartek wprowadza Kościół w mistykę Triduum Paschalnego, ma być pierwszym etapem upamiętnienia męki Jezusa Chrystusa, ma wprowadzić wiernych w Wielki Piątek i finalnie w misterium Świąt Wielkanocnych.