To już koniec batalii. Niedziela handlowa w Wigilię przeniesiona! Sejm przyjął ustawę. Kogo nie obejmie zakaz handlu w Wigilię?

Sejm przyjął projekt ustawy autorstwa Polski 2050, który zakłada, że każda Wigilia przypadająca w niedzielę będzie dniem objętym zakazem handlu. Jednocześnie posłowie podjęli decyzję o przeniesieniu niedzieli handlowej z Wigilii na 10 grudnia. Handel w tym dniu ma odbywać się w pełnym wymiarze godzin, bez ograniczenia czasu otwarcia sklepów do 14:00.

Rozwiązanie to jest uzasadnione szczególnym czasem, jakim jest Boże Narodzenie oraz spotkaniami rodzinnymi Polaków. Jednocześnie w projekcie ustawy proponuje się by w przypadku gdy Wigilia przypada na niedzielę, dwie poprzedzające ją niedziele były tzw. niedzielami handlowymi - piszą autorzy ustawy.

Jednocześnie w grudniu, a więc w czasie, gdy sieci handlowe notują zwykle największe zyski, w Polsce zapewnione miałyby być dwie niedziele handlowe w okresie przedświątecznym. Sejm przyjął poselski projekt Komisji Gospodarki i Rozwoju w tej sprawie.

Posłanka Polski 2050, Izabela Bidnar, przekonuje, że Wigilia, zgodnie z polską tradycją, powinna być dniem wolnym dla pracowników sklepów. Dodała jednak, że „aby umożliwić Polakom przygotowania do celebracji Bożego Narodzenia, dwie wcześniejsze niedziele, czyli 10 i 17 grudnia, powinny być handlowymi w pełnym zakresie godzin”. Jej zdaniem takie rozwiązanie leży także w interesie gospodarki.

Głosowanie w Sejmie nad tak przyjętym projektem miało odbyć się na wtorkowym posiedzeniu, 28 listopada. Ustawa z Sejmu wróciła jednak do poprawek w Komisji, która do projektu dopisała listę wyjątków, których nie będzie dotyczyć ustawa. Zakazem handlu 24 grudnia nie będą zatem objęte 32 rodzaje punktów usługowo-handlowych m.in.:

• stacje benzynowe,
• apteki,
• kwiaciarnie,
• punkty weterynaryjne,
• placówki pełniące usługi pocztowe.

Problemem okazuje się w tej kwestii sam Kodeks pracy, który nakazuje pracodawcom zaprezentowanie pracownikom grafików na grudzień do 23 listopada. Ten termin minął, dlatego ewentualne zmiany i przeniesienie niedzieli handlowej na inny dzień, może nie być zgodne z prawem. Dla samych sieci handlowych to spory problem, na który zwracają uwagę także związkowcy:

W tym kontekście jesteśmy rozczarowani, że sejmowa Komisja Gospodarki i Rozwoju poparła bubel prawny Polski 2050. Przed obradami Komisji informowaliśmy posłów, że obydwie ustawy są sprzeczne z Kodeksem pracy. Pisaliśmy też, że zgodne z obowiązującymi przepisami i korzystne dla pracowników byłoby wpisanie do ustawy wyższych wynagrodzeń za pracę w niedzielę. Niestety parlamentarzyści nas nie posłuchali - mówi Piotr Szumlewicz, przewodniczący Związku Zawodowego Związkowa Alternatywa.

Rządowe Centrum Legislacji ma jednak przewidywać także zmiany w Kodeksie pracy, które umożliwią wejście w życie noweli o niedzielach handlowych na kilka dni przed terminem, którego dotyczą przepisy.

Już wiosną pojawiły się pierwsze głosy płynące prosto z rządu, które mówiły o zamknięciu sklepów w niedzielę 24 grudnia. Oznaczałoby to, że w okresie przedświątecznym zakaz handlu byłby zniesiony tylko w niedzielę 17 grudnia.

W tym roku Wigilia po raz pierwszy nie będzie pracująca. Przypada ona w niedzielę, w tym handlową, ale zmienimy to w tym roku. Polacy zasługują na wolną Wigilię — mówił wówczas Waldemar Buda, minister rozwoju i technologii.

Tymczasem Rady Ministrów przyjęła projekt ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta, który zakłada przeniesienie niedzieli handlowej z Wigilii 24 grudnia na 10 grudnia:

Niedziela 24 grudnia 2023 r. będzie dniem objętym zakazem, o którym mowa w art. 5 ww. ustawy, polegającym na zakazie handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem oraz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem - podano w projekcie.

W 2023 roku wyznaczono 7 niedziel handlowych. Dwie ostatnie przypadają w grudniu i pierwotnie zostały wyznaczone na 17 i 24 grudnia. Po miesiącach spekulacji w Sejmie pojawił się rządowy projekt ustawy, który ma zmienić ostatni z tych terminów:

Proponuje się ustanowienie, tzw. niedzieli handlowej na dzień 10 grudnia 2023 r., co pozwoli na realizację planów zakupowych – w tym przypadku proponuje się jednak ograniczenie handlu do godz. 14.00 - wskazano w projekcie ustawy.

To wyjście naprzeciw oczekiwaniom handlu i samych klientów. Część przedstawicieli branży apeluje jednak, aby niedziela handlowa 10 grudnia dawała możliwość pracy w pełnym wymiarze godzin. Ustawa w tym kształcie mogłaby wejść w życie już dzień po ogłoszeniu jej w Dzienniku Ustaw. Do tego jednak droga jeszcze daleka.

Powyborcze zmiany w Sejmie powodują jednak, że wejście w życie zmian proponowanych przez aktualny rząd może nie być tak proste, jak dotychczas. Do sprawy odniósł się już Marszałek Sejmu:

Ustawa jest pilna w tym sensie, że 24 grudnia nie poczeka, więc nadamy jej numer druku i trafi do obiegu z pamięcią o tym, że trzeba to zrobić w miarę szybko - mówił Szymon Hołownia.

Jego zdaniem terminarz niedziel handlowych znany był już od dawna, a poprawki można było wprowadzić wcześniej. Czy to oznacza, że nie będzie on skory do szybkiego procedowania zmian w niedzielach handlowych 2023? Ważne okazują się także inne słowa Hołowni:

Dlaczego nie mogli zrobić tego wcześniej? Nie znam odpowiedzi na to pytanie. Czy my zdążymy naprawić ten błąd? Spróbujemy.

Kluczowe ma być rozpoczęcie prac już na wtorkowym posiedzeniu Sejmu. Jeśli w tym dniu uda się przeprowadzić pierwsze czytanie ustawy, proces legislacyjny prawdopodobnie uda się przeprowadzić. Ten wymaga jednak czasu, bo ustawa musi przejść przez Sejm, Senat i trafić na biurko Andrzeja Dudy, aby mogła wejść w życie.

Zakaz handlu w niedziele obowiązuje w Polsce od 2018 roku. Przez większość niedziel w roku punkty handlowe mogą być otwarte tylko, jeśli jedynym sprzedawcą jest właściciel lub członek jego rodziny. Potencjalni koalicjanci nowego rządu (KO, Trzecia Droga, Lewica), są jednak za zmianami w zakazie handlu w Polsce. Mowa nawet o całkowitym zniesieniu ograniczeń przy odpowiednich benefitach wobec pracowników handlu.

W 2023 roku przed nami dwie niedziele handlowe. Po ustawowych zmianach przypadną one 10 i 17 grudnia.