Szczecin: Matka Ziemia wróciła na Cmentarz Centralny

Dlaczego rzeźba jest taka cenna?

Matka Ziemia stanęła przy grobowcu rodziny Bieselów na Cmentarzu Centralnym w 1921 roku. Stała się jednym z najcenniejszych zabytków nekropolii, z dumą uwiecznianym na przedwojennych pocztówkach. Przetrwała wojnę. Była to pierwsza rzeźba nagrobna w karierze Barlacha. Prace rozpoczęły się jesienią 1920 r. A był to dla niego czas szczególnie trudny, jego cierpiąca na depresję matka popełniła samobójstwo. Być może pod wpływem tego doświadczenia zdecydował się na wyobrażenie Matki Ziemi.

Kopię wykonała Monika Szpener, artystka związana ze Szczecinem, zrekonstruowała wcześniej popiersie małżeństwa Hakenów na Cmentarzu Centralnym. Obecnie pani Monika stworzyła jedno z najbardziej znanych dzieł Ernsta Barlacha, niemieckiego rzeźbiarza, malarza, pisarza i poety.

- Miałam dokładny model rzeźby więc praca była łatwiejsza niż przy rekonstrukcji popiersia Hakenów - mówi Monika Szpener, autorka pracy. - Kopia pomnika została wykonana ze sztucznego kamienia, oryginał powstał z wapienia muszlowego. Muszlak jest drogi i poza tym bardzo ciężki i trudny w obróbce kamienarskiej.

O odtworzenie dzieła walczyło od lat Stowarzyszenie na Rzecz Cmentarza Centralnego.

- Rzeźbę "Matka Ziemia" wywieziono, kiedy w latach 60-tych XX w. usuwane były z Cmentarza Centralnego poniemieckie nagrobki. Ofiarą tej czystki omal nie padło dzieło Barlacha. Matka Ziemia została uratowana w ostatniej chwili, ze składowiska nagrobków przeznaczonych do zniszczenia. Dzięki temu iż na wniosek strony NRD władze PRL przekazały ją do Muzeum Barlacha - ocalała dla potomności - tłumaczy Maciej Słomiński, prezes stowarzyszenia.

Stowarzyszenie zorganizowało zbiórkę pieniędzy, otrzymało też wsparcie finansowe z urzędu miasta.

- Obecne rzeźba znajduje się w tej samej kwaterze, w której znajdowała się kiedyś, nie ma jednak pochówku, który upamiętniała, trudno byłoby wyznaczyć to miejsce ponownie - dodaje Maciej Słomiński.

Odsłonięcie Matki Ziemi odbędzie się 10 listopada. W tym samym dniu planowane jest otwarcie wystawy poświęconej pracom Ernsta Barlacha w galerii Muzeum Narodowego. Wystawę tę urządzi specjalnie dla Szczecina, wspólnie z naszym Muzeum Narodowym, Fundacja Barlacha (Ernst Barlach Stiftung) w Gustrow ze swoich zbiorów.

Żył w latach (1870 - 1938) Był synem lekarza. Studiował w Hamburgu, Dreźnie i Paryżu. W 1906 odbył podróż do Rosji, a później również do Włoch, do Florencji. Od 1910 mieszkał w Güstrow w Meklemburgii. Podróże te ukształtowały go ostatecznie jako artystę. Zainspirowany rosyjską sztuką ludową i średniowieczną rzeźbą w drewnie tworzył proste w formie rzeźby figuralne, wyrażające ludzkie tęsknoty. Za swoją działalność artystyczną, jeszcze w okresie Republiki Weimarskiej, został uhonorowany członkostwem w Pruskiej Akademii Nauk i orderem Pour le Merite.
Jego twórczość została potępiona przez reżim nazistowski - artysta został zaliczony do przedstawicieli tzw. sztuki zdegenerowanej, wcześniejsze godności i odznaczenia oraz prawo do wykonywania zawodu mu odebrano, a jego dzieła w większości zostały zniszczone.