Rodzice dla setki dzieci

W ciągu czterdziestu czterech lat istnienia rodzinnego domu Dowlaszów w Zdrojach wyfrunęła z niego w świat ponad setka wychowanków. Założyli rodziny, doczekali się potomstwa, niektórzy nawet wnuków. Dziś cała wielka rodzina z synowymi, zięciami, dziećmi i wnukami liczy ponad trzysta osób. Mimo upływu czasu nadal utrzymują kontakt z domem szczęśliwego dzieciństwa. Tak go nazywają. Przychodzą, przyjeżdżają w odwiedziny lub piszą listy. Pamiętają o rocznicach, uroczystościach, świętach. Dzielą się radościami i kłopotami. Dziękują za miłość i ciepło, które otrzymali, za dom, który stał się bezpieczną twierdzą.

"...Dziduś, brat Jagody ma dwóch synów, a w maju urodziła im się córeczka. Bożenka ma córkę. Jagoda, która mieszka w Hiszpanii ma synka, a Henia spodziewa się drugiego dziecka..." To fragment jednego z listów pisanego przez panią Weronikę do mieszkającej w Kanadzie córki Józi, zwanej w rodzinie Pimpusiem.
- Nie wiem, kim bym była, jak potoczyłoby się moje życie, gdybym nie trafiła do tego domu - zastanawia się Elżbieta, przez wszystkich nazywana Eł.
Miała dwanaście lat, była sierotą, gdy w sześćdziesiątym roku znalazła się w domu przy Mącznej w Zdrojach. Mieszkało tam już czternaścioro dzieci. - Dom nie był taki piękny jak dzisiaj - wspomina. - Cały czas trwały prace remontowe, pomagali przy nich chłopcy. Ale mnie natychmiast wszystko się spodobało. Weronika od razu została mamą, Grzegorz tatą. Żyła jeszcze wtedy pani Maria, mama Weroniki i została moją jedyną babcią. Weronika była piękna, młoda i nieskończenie dobra. Wiele osób mówiło, że jestem do niej bardzo podobna, a mnie serce puchło z dumy. Zawsze mi imponowała i całe życie staram się jej dorównać, ale ostudziła mnie moja córka, też Weronika, która któregoś dnia powiedziała krótko: "Babci nie dorównasz, bo ona jest niepowtarzalna".

Początki tworzenia domu nie były łatwe. Małżeństwo pedagogów
Weroniki i Grzegorza Dowlaszów, mając dwójkę własnych dzieci postanowiło stworzyć dom dla tych, którzy byli go pozbawieni. Za miastem, na wzgórzu wypatrzyli starą zdewastowaną willę, otoczoną zdziczałym ogrodem. W miarę, jak przybywało wyremontowanych pomieszczeń, coraz więcej było dzieci, rodzina się cementowała. Bywały lata, gdy w domu jednorazowo mieszkało ponad dwadzieścioro dzieci. Dziś jest ich trzynaście. Najmłodsza, Agnieszka, jesienią pójdzie do szkoły podstawowej, najstarszy, 16-letni Dominik, wybiera się do technikum. W pokojach małe zamieszanie, bo dzieci pakują się przed wyjazdem na kolonie.
- Cztery dziesiątki lat temu zrobiliśmy rewolucję w opiece nad dziećmi - wspomina Grzegorz Dowlasz. - I mało kto wierzył, że nam się uda. To był pierwszy rodzinny dom dziecka i przez parę lat działaliśmy bez żadnych przepisów.

W kilkunastu albumach zebrano setki zdjęć. Wśród nich zachowało się to pierwsze, czarno-białe. Przedstawia Dowlaszów z dwójką własnych dzieci - Inką i Grzesiem - oraz ósemką chłopców.
- Ten drugi od lewej, w krótkich spodenkach na szelkach, to ja - wskazuje na fotografii mężczyzna z włosami przyprószonymi siwizną. Bronek przez długie lata był nadwornym cukiernikiem rodziny. Bez jego tortów i wspaniałych wypieków żadna uroczystość u Dowlaszów nie mogła się obyć.
- Miałem siedem lat, gdy tutaj trafiłem - wspomina. -Razem z młodszym chłopcem, Waldkiem zaczęliśmy do pani Weroniki mówić mamo i tak już zostało. Mam już własną rodzinę, dzieci, a ona jest moją ukochaną mamą. I jak tylko mam czas, to przychodzę. Moje córki były jej pierwszymi wnuczkami.
Marzena miała zaledwie trzy lata, gdy w siedemdziesiątym pierwszym roku przywiozła ją pani Weronika.
- Nie mam innej mamy ani taty - mówi. - To jest mój rodzinny dom z wielką gromadą sióstr i braci. Najbardziej jestem wdzięczna mamie za to, że mnie tak solidnie przygotowała do życia. To, czego się w tym domu nauczyłam, przekazuję moim dzieciom.

Eł po paru latach stała się prawą ręką Weroniki. Rozumiały się bez słów, wspólnie rozwiązywały wiele domowych problemów. Myliłby się ten, kto sądzi, że w domu zawsze wszystko szło gładko, bez zgrzytów. Że dzieci od razu stawały się grzeczne i układne. Było i jest jak w rodzinie. Dzieciaki mają różne temperamenty, odmienne charaktery. Czasem trzeba surowo krzyknąć, czasem wystarczy łagodna perswazja, ale zawsze niezbędne jest matczyne przytulenie.
- Dziecku potrzeba miłości i świadomości, że jest kochane i dla nas najważniejsze - powtarza mama Dowlaszowa. - Nie wyposażyliśmy naszych dzieci w dobra materialne, bo nas na to nie stać. Ale nauczyliśmy je wielu umiejętności przydatnych w życiu, a także szacunku i życzliwości dla ludzi.
Ela miała niebywały talent do szycia. Razem z Inką, biologiczną córką Weroniki, obszywały wszystkie dzieciaki. Szyły obrusy, serwetki, firanki. Eł stała się mistrzynią w wykonywaniu domowych "arrasów" z kolorowych szmatek. Dziś opiekuje się niepełnosprawnymi dziećmi i kiedy tylko może przyjeżdża do domu na wzgórzu.
Tak samo Robert. Był dziesięciolatkiem, gdy przywieziono go z pogotowia opiekuńczego do Dowlaszów: - Dopiero tutaj dowiedziałem się, co to znaczy prawdziwa rodzina i jak bardzo można być kochanym przez mamę i tatę. Nie mam innych rodziców. Teraz, gdy biorę urlop to spędzam go u nich.

W domu od początku był podział obowiązków. Zadanie taty Grzegorza to finanse, naprawy, majsterkowanie. Większość artystycznych mebli w pokojach wykonał razem z chłopcami. Mama Weronika jest od kindersztuby i przytulania. W tym domu dziewczynki dygają, chłopcy pięknie się kłaniają. Jedni drugim okazują wiele życzliwości. Dzieci wstają, gdy gość wchodzi do pokoju. Nikt nie krzyczy, nie trzaska drzwiami.
- Przecież dzieci nie wychowuje się w czasie godziny wychowawczej, tylko przez całe życie - śmieje się Weronika.
Dziewczęta otrzymują deficytowy dziś posag. Każda umie szyć, gotować, opiekować się małym dzieckiem, zrobić sensowne zakupy. Chłopcy uczeni są samodzielności i odpowiedzialności. Dzieci zaczynając dorosłe życie mają zawód i różne przydatne umiejętności.
"Tylu ludzi wie jak pani te dzieci wychowuje, a tak niewielu potrafi panią naśladować" - to opinia jednego z kuratorów.

Od prawie ćwierć wieku w prowadzeniu domu pomaga Teresa Ciechanowicz, bratanica Weroniki. Dla dzieci ukochana ciocia Terenia. Stała się chodzącą encyklopedią. O dzieciach i domu wie wszystko. Zna go od podszewki. Dogląda remontu (ciągle coś trzeba naprawiać), sprzątania, posiłków, lekcji. Tydzień temu przejęła oficjalnie prowadzenie domu. Jest dyrektorem i opiekunką rodziny. Z rąk prezydenta miasta Edmunda Runowicza odebrała nominację.
- W najbardziej godne ręce oddaję mój dom i rodzinę - mówiła wzruszona Weronika. - Cieszę się, że dożyłam tej chwili.
Weronika i Grzegorz Dowlaszowie po czterdziestu czterech latach prowadzenia placówki przeszli na zasłużoną emeryturę. Otrzymali naręcza kwiatów i wiele ciepłych podziękowań.
- W świetle przepisów przestajemy być wychowawcami, ale rodzicami dla naszych dzieci będziemy zawsze - mówią z uśmiechem. - Najszczęśliwszymi rodzicami na świecie.