Prof. Anna Machalińska ze szpitala na Pomorzanach laureatką konkursu "Zdrowa Przyszłość - Inspiracje". Unikalne leczenie rogówki w kraju

Rogówka oka pełni kluczową funkcję w procesie prawidłowego widzenia, odpowiadając za ogniskowanie promieni świetlnych w płaszczyźnie siatkówki. Zbudowana jest z pięciu warstw, z których najbardziej przyśrodkową jest błona graniczna tylna, zwana błoną Descemeta. Jest to warstwa włókien kolagenowych, która stanowi swojego rodzaju rusztowanie dla komórek śródbłonka rogówki.

Choroby śródbłonka rogówki, prowadzą do postępującej utraty wzroku. Jedną z najczęściej rozpoznawanych jest dystrofia śródbłonka Fuchsa - obuoczna, wieloczynnikowa choroba uwarunkowana genetycznie. W jej wyniku następuje powolna utrata komórek śródbłonka i wtórne uszkodzenie rogówki. Choroba ta najczęściej dotyka osoby w średnim wieku, aktywne zawodowo, z niewielką przewagą kobiet.

Tradycyjne techniki operacyjne stosowane w leczeniu chorób śródbłonka mają liczne niedoskonałości, uniemożliwiające często pełną rekonwalescencję wzroku pacjenta. Problemem jest m.in. zbyt duża grubość płatka przeszczepu, która może prowadzić do pojawiania się niepożądanych wad wzroku. Niekorzystnie wpływa też konieczność manipulacji płatka przeszczepu przy użyciu narzędzi, co może zwiększać ryzyko powstawania zwłóknień i bliznowaceń tkanek.

Alternatywą jest ultraprecyzyjna technika operacyjna przeszczepienia wewnętrznej warstwy rogówki. W Polsce te małoinwazyjne zabiegi tzw. keratoplastyki endotelialnej błony Descemeta (ang. DMEK) przeprowadza wyłącznie prof. Anna Machalińska - dzięki temu ta metoda jest w klinice szpitala na szczecińskich Pomorzanach standardem w leczeniu niewydolności i uszkodzenia komórek śródbłonka rogówki oka.

DMEK jest jedną z najnowocześniejszych technik przeszczepienia rogówki na świecie. To technika w przeważającej mierze bezkontaktowa, co minimalizuje potencjalne straty komórek śródbłonka - w procedurze DMEK nie dochodzi do kontaktu narzędzi miażdżących z komórkami śródbłonka rogówki. Cienki płatek przeszczepu przenoszony jest do komory przedniej oka, gdzie następnie jest pozycjonowany przy użyciu płynu i powietrza, poprzez manipulacje od zewnątrz. Dzięki bardzo małej grubości wszczepu nie generuje ona astygmatyzmu pooperacyjnego ani innych poważnych wad wzroku. To pozwala pacjentom odzyskać pełną sprawność wzroku w bardzo krótkim czasie po zabiegu. Metoda ta jest bezpieczna i daje bardzo dobre efekty leczenia chorób rogówki.

- Badania przeprowadzone w naszym ośrodku wskazują, że technika DMEK umożliwia odzyskanie pełnej ostrości wzroku w oku operowanym już w ciągu pierwszych kilku miesięcy od operacji - podkreśla prof. Anna Machalińska. - Dodatkowo parametry wad wzroku, takich jak np. astygmatyzm stabilizują się w pierwszych trzech miesiącach po zabiegu, co również wskazuje na szybką rehabilitację wzrokową.

Dodatkowo po zabiegu DMEK zaobserwowano mniejszą utratę komórek śródbłonka w porównaniu z tradycyjnym przeszczepem warstwowym.

– Bezkontaktowość techniki DMEK ma nieoceniony wpływ na obniżenie ryzyka odrzutu przeszczepionej tkanki – tłumaczy prof. Machalińska.

Operacje z zastosowaniem DMEK szczecińska I Klinika Okulistyki przeprowadza od 2018 r. Do tej pory prof. Machalińska wykonała tą metodą około 140 operacji.

Wykorzystanie tej techniki w leczeniu schorzeń śródbłonka rogówki zostało docenione w 5. edycji konkursu "Zdrowa Przyszłość-Inspiracje" Szpital Przyszłości. Konkurs organizowany jest przez Koalicję Bezpieczny Szpital Przyszłości. Promuje on osoby, instytucje, szpitale, organizacje pozarządowe i firmy, które szczególnie zasłużyły się dla krzewienia nowych idei, rozwiązań i technologii, mając tym samym wpływ na większe bezpieczeństwo pacjentów i pracowników szpitali.