Padaczka, epilepsja: Przyczyny, objawy, leczenie

26 marca obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Epilepsji, zwany także „Lawendowym Dniem”. Tego dnia na całym świecie ludzie wkomponowują w swoje stroje fioletowe elementy lub przyczepiają fioletowe wstążki na znak solidarności z osobami, które cierpią na tę chorobę.

Szacuje się, że na całym świecie z padaczką zmaga się ok. 50 mln. ludzi, w tym ok. 400 tys. Polaków.

CZYTAJ TEŻ: W Zdrojach pomoc znajdują pacjenci z całej Polski

Najcięższe, lekooporne typy padaczek leczone są operacyjnie w Oddziale Klinicznym Neurochirurgii Dziecięcej i Neurochirurgii Dorosłych Szpitala „Zdroje”.

To nie tylko drgawki

Większość z nas padaczkę kojarzy z nagłymi silnymi drgawkami u chorego, ale nie każdy wie, że jest także wiele innych napadów tzw. ogniskowych. Bywa, że dzieci nagle wyglądają na zamyślone, patrzą w jeden punkt, odwracają głowę, tracą kontakt z otoczeniem, bywa, że rzucają się z agresją na bliskich.

Chory może mieć np. napad automatyzmu ruchowego. Może np. zacząć się rozbierać w miejscu publicznym. Taki napad wyzwala w mózgu wzorzec pewnej czynności. Pacjent nie pamięta tego co robił. W mózgu zapisane są ciągi naszych czynności i czasami wystarczy jeden bodziec elektryczny w mózgu, by je wyzwolić.

Padaczka niszczy mózg

- Napad padaczkowy to rozprzestrzenianie się chaotycznej czynności elektrycznej w obrębie całego mózgu. Jest to tak intensywna praca mózgu, że w ciągu kilku minut napadu mózg przeżywa tydzień lub dwa. Przez to starzeje się i niszczy – zauważa prof. Leszek Sagan, neurochirurg ze szpitala „Zdroje”. - Dziecko z padaczką jest w sytuacji jakby cały czas w głowie grało mu radio. Ono nie jest w stanie się normalnie rozwijać. To jak napady blokują ten rozwój widać np. dzień lub dwa po operacji, kiedy już wtedy mały pacjent robi postępy. Bierze np. książkę do ręki itp.

Przyczyny i leczenie epilepsji

Przyczyny padaczki są różne: od wrodzonych, poprzez zmiany nowotworowe czy naczyniowe. Leczenie jest multidyscyplinarne i trudne. To współpraca wielu specjalistów w jednym miejscu i jest to wyzwanie. W Polsce jest tylko kilka takich ośrodków, które organizują tego typu leczenie.

Padaczki leczy się głównie farmakologicznie, stosując leki, które w większości przypadków przynoszą oczekiwane efekty. Jednak istnieje grupa pacjentów, na których podawane środki farmakologiczne nie działają. Ma to szczególnie istotne znaczenie u najmłodszych pacjentów, gdyż padaczka wpływa na rozwój psychofizyczny dziecka, dlatego tak ważnym jest, aby możliwie szybko postawić prawidłową diagnozę. Wiedząc, że mamy do czynienia z padaczką lekooporną wskazanym jest, aby równie szybko wdrożyć leczenie operacyjne (operacja mózgu), minimalizując destrukcyjne dla młodego organizmu skutki napadów padaczkowych.

Padaczka lekooporna

W przypadku potwierdzenia lekooporności padaczki u pacjenta niezwykle istotna jest szczegółowa diagnostyka przedoperacyjna wykorzystująca m.in. metody elektrofizjologiczne, neuroradiologiczne i neuropsychologiczne. Po ustaleniu potencjalnego zakresu obszaru padaczkorodnego zostaje on zakwalifikowany do leczenia operacyjnego.

Operacje tego typu od lat przeprowadzane są w Oddziale Klinicznym Neurochirurgii Dziecięcej z Pododdziałem Neurochirurgii Dorosłych Szpitala „Zdroje” w Szczecinie, który jest wysokospecjalistycznym ośrodkiem neurochirurgicznym. Na przestrzeni ostatnich lat zatrudnieni w nim lekarze-specjaliści przeprowadzili kilka pionierskich, unikalnych w skali kraju zabiegów operacyjnych, wprowadzając nową jakość w standardzie postępowania z chorobami ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Wśród nich istotnym punktem są także operacje związane z usuwaniem ognisk padaczkorodnych u dzieci.

Ognisko padaczkorodne poszukuje w mózgu pacjenta wielu specjalistów. Nie jest to zadanie proste.

- Czasami są to zmiany strukturalne i widać je, ale często padaczka to zaburzenie funkcji, a to nie jest tak łatwo dostrzec - dodaje prof. Sagan. - To przecież zaburzenie prądu, zawirowanie, zmiana funkcji. Wykonuje się wtedy specjalne badania, które pozwalają znaleźć obszar padaczkorodny. Potem po otwarciu czaszki na tym obszarze mózgu, bezpośrednio kładzie się elektrody, które pokazują z bardzo dużą dokładnością, skąd wychodzi napad. Wtedy te miejsca można wyciąć. Czasami jest to kilka milimetrów, czasami kilka centymetrów mózgu. Nie od razu jednak, bo trzeba jeszcze wiedzieć, czy nie są to miejsca mózgu odpowiedzialne np. za ruchy ręką czy nogą albo mowę. Dlatego wykonuje się kolejne badania.

Oddział w Zdrojach posiada bogate doświadczenie w leczeniu operacyjnym padaczek wszystkimi dostępnymi metodami operacyjnymi, przy użyciu nowoczesnego sprzętu wyposażonego w specjalistyczne oprogramowania, nierzadko warunkującego powodzenie zabiegu, uzyskując bardzo dobre efekty terapeutyczne.

Istnieje kilka metod operacyjnego leczenia padaczek. Ta konkretna, stosowana w danym przypadku, dobierana jest zawsze indywidualnie, w zależności od typu napadów, wyników badań diagnostycznych oraz chorób podstawowych i współistniejących u danego pacjenta. W większości przypadków w trakcie zabiegu wykorzystuje się inwazyjne i śródoperacyjne badania EEG w celu określenia precyzyjnego zakresu operacji. Najlepsze wyniki operacji neurochirurgicznych uzyskuje się przy zgodności wyników badań wideo EEG i badań obrazujących lokalizujących ognisko padaczkowe (tzw. ECoG), po usunięciu całego obszaru padaczkorodnego kory mózgowej.

We wrześniu 2018 roku w Szpitalu „Zdroje” podpisane zostało porozumienie o współpracy, na mocy którego rozpoczęło działalność pierwsze w kraju ponadregionalne Centrum Leczenia Padaczek Lekoopornych. Centrum tworzą Klinika Neurologii Rozwojowej Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku oraz Oddział Kliniczny Neurochirurgii Dziecięcej z Pododdziałem Neurochirurgii Dorosłych SPS ZOZ „Zdroje” w Szczecinie.

- W utworzonym Centrum najważniejszą wartością dodaną współpracy między ośrodkami stała się interdyscyplinarność działań podejmowanych na etapie diagnozowania i leczenia pacjenta – począwszy od neurologa specjalizującego się w obszarze epileptologii, poprzez doświadczonego elektrofizjologa, na zespole neurochirurgów kończąc. Dwa renomowane i rozpoznawalne na zdrowotnej mapie kraju podmioty utworzyły tym samym ośrodek, który dał pacjentom z Polski szanse na diagnostykę i leczenie operacyjne padaczek opornych na farmakoterapię pod okiem doświadczonych specjalistów, w warunkach spełniających najwyższe standardy opieki - podkreśla Magdalena Knop, rzeczniczka szpitala Zdroje.