Obchody Międzynarodowego Dnia Zwycięstwa w Stargardzie. Wykład o historii cmentarza wojennego

Przypadająca dzisiaj 74 rocznica zakończenia II wojny światowej obchodzona jako Narodowy Dzień Zwycięstwa - jest rocznicą szczególną w historii wielu narodów i państw - mówił wczoraj na cmentarzu wojennym Andrzej Bierca z MAH Stargard. - Dla przypomnienia wspomnę tylko, że w wojnie rozpoczętej 1 września 1939 r., a zakończonej 8 maja 1945 r. zaangażowanych było 61 państw, zmobilizowanych zostało w toku jej trwania - 110 mln żołnierzy. Łączna liczba ofiar sześciu lat wojny szacowana jest na 78 mln ludzkich istnień. W tym liczba poległych żołnierzy sięga 22 mln. Wśród tej ogromnej rzeszy poległych pewna ich liczba spoczywa w stargardzkiej ziemi.
Jednym z takich miejsc żołnierskich pochówków jest Międzynarodowy Cmentarz Wojenny przy ul. Władysława Reymonta w Stargardzie na którym się znajdujemy. Cmentarz ten ma już swoją ponad stuletnią historię. Założony w 1914 r. w pierwszym roku Wielkiej Wojny, wraz z powstałym wówczas na północnych obrzeżach Stargardu obozem jenieckim. Z racji grzebania na tym cmentarzu od początku jego funkcjonowania głównie jeńców z armii rosyjskiej nazywany był „Rosyjskim Cmentarzem” (niem. Russenfriedhof). Po dziś dzień na cmentarzu znajdują się pomniki upamiętniające jeńców z tej armii wyznania: prawosławnego, hebrajskiego i mojżeszowego. Oprócz jeńców z armii rosyjskiej na cmentarzu chowani byli także w latach 1914-1918 jeńcy z armii brytyjskiej, francuskiej, portugalskiej, rumuńskiej i serbskiej.
Wraz z rozpoczęciem kolejnego światowego konfliktu w 1939 r. brama cmentarza otwarła się dla nowych zmarłych w niemieckiej niewoli żołnierzy.
Pierwszego polskiego żołnierza zmarłego w niemieckim obozie jenieckim Stalag II D Stargard in Pommern pochowano tutaj już 26 wrześniu 1939 r.
Po tym pochówku były następne. W toku następnych lat wojny oprócz Polaków pochowano tutaj także jeńców z armii: francuskiej, holenderskiej, belgijskiej, serbskiej, włoskiej oraz żołnierzy Armii Czerwonej poległych w 1945 r.
Obecnie na cmentarzu znajduje się m.in. 61 mogił polskich jeńców wojennych w tym 11 bezimiennych.
Kilka lat temu uhonorowany został kamienną płytą z inskrypcją spoczywający na tym cmentarzu od stycznia 1942 r. płk Ignacy Misiąg. Zasłużony oficer Wojska Polskiego zmarły w niemieckiej niewoli w stargardzkim szpitalu dla jeńców wojennych, który mieścił się przy dzisiejszej ul. Bolesława Limanowskiego.
Zachowane na tym cmentarzu i pielęgnowane z dużą pieczołowitością groby, kwatery zbiorowe oraz upamiętnienia pomnikowe żołnierzy polskich i innych armii, które przyczyniły się do pokonania w 1945 r. niemieckiej III Rzeszy stanowią najlepsze świadectwo naszej pamięć o tych tragicznych i coraz odleglejszych wydarzeniach.

Andrzej Bierca, historyk z Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Stargardzie