Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Raport Najwyższej Izby Kontroli w sprawie szczecińskich stoczni. Jakie były wnioski?

Bogna Skarul
Bogna Skarul
Jeśli chodzi o kontrolę „Funkcjonowania małych portów morskich w województwach pomorskim i zachodniopomorskim”, to celem jej była odpowiedź na główne pytanie, czy działalność małych portów morskich prowadzona była prawidłowo i przyniosła zakładane efekty?
Jeśli chodzi o kontrolę „Funkcjonowania małych portów morskich w województwach pomorskim i zachodniopomorskim”, to celem jej była odpowiedź na główne pytanie, czy działalność małych portów morskich prowadzona była prawidłowo i przyniosła zakładane efekty? Andrzej Szkocki
„Funkcjonowanie małych portów morskich w województwach pomorskim i zachodniopomorskim” oraz „Nadzór właścicielski państwa nad spółkami stoczniowymi” - były tematami kontroli NIK, delegatury w Szczecinie. I co się okazało?

Kontrolerzy NIK „pod lupę” wzięli 14 małych polskich portów. Skontrolowali Marinę Kamień Pomorski sp. z o.o., Miejski Zarząd Portu Jastarnia, Międzyzdrojskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego sp. z o.o., Urząd Miasta i Gminy w Stepnicy, Urząd Miasta Puck, Urząd Miasta w Krynicy Morskiej, Urząd Miejski w Jastarni, Urząd Miejski w Międzyzdrojach, Urząd Morski w Gdyni, Urząd Morski w Szczecinie, Zarząd Portu Morskiego Darłowo sp. z o.o., Zarząd Portu Morskiego Hel sp. z o.o., Zarząd Portu Morskiego Kołobrzeg sp. z o.o., Zarząd Portu Morskiego w Ustce sp. z o.o. A okres, jaki ich interesował to lata 2019–2022 (I kwartał). Chcieli wiedzieć, czy te firmy, przedsiębiorstwa i spółki prawidłowo planowały, realizowały i nadzorowały rozwój małych portów morskich oraz czy osiągały zakładane cele? Czy prawidłowo zarządzały infrastrukturą portową i zapewniały jej ochronę? A także czy właściwe podmioty prawidłowo prowadziły gospodarkę finansowo-księgową małych portów morskich oraz czy osiągały planowane wyniki finansowe? Kontrola miała na celu dokonanie oceny działalności prowadzonej w małych portach morskich przez różne podmioty, ale też identyfikację ewentualnych barier i słabości utrudniających funkcjonowanie małych portów morskich, w szczególności wynikających ze sposobu zarządzania tymi portami.

I co się okazało?

Kontrolerzy NIK uznali, że działalność małych portów morskich w większości prowadzona była niezgodnie z obowiązującymi przepisami i nie zawsze przynosiła spodziewane efekty. Działania niemal wszystkich kontrolowanych podmiotów zarządzających portami w obszarze planowania, realizacji i nadzorowania rozwoju portów, a także w zakresie zarządzania infrastrukturą portową obarczone były nieprawidłowościami. NIK negatywnie oceniła naruszanie przepisów mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa na terenie portów oraz dopuszczenie do istotnych naruszeń obowiązków o charakterze finansowo-księgowym przez ponad połowę skontrolowanych jednostek.

Aż w 13 jednostkach (z 14 kontrolowanych) zidentyfikowano nieprawidłowości i problemy dotyczące etapu planowania rozwoju portów. Jednostki samorządowe napotykały na finansowe i prawno-administracyjne trudności, które ograniczały działania dotyczące pozyskiwania nieruchomości na potrzeby rozwoju struktur portowych.
W trzech gminach stwierdzono nieprawidłowości lub wieloletnie zaniedbania w zakresie zapewnienia formalnych podstaw zarządzania portami. Działalnością zasadniczą podmiotów zarządzających nie zawsze była działalność portowa. Wielość i różnorodność realizowanych przez nie zadań, a także częściowe ich powierzanie innym jednostkom, powodowało rozproszenie odpowiedzialności za zarządzanie portami.

Dlaczego tak się działo?

Zdaniem kontrolerów NIK główną przeszkodą sprawnego funkcjonowania i rozwoju małych portów morskich były ograniczenia finansowe kontrolowanych podmiotów zarządzających. Ten brak pieniędzy powodował między innymi zróżnicowaną intensywność wydatków na remonty, inwestycje i bieżące utrzymanie infrastruktury. Pieniądze, a właściwie ich brak, był przyczyną także problemów z dostępem części jednostek pływających do niektórych portów, bo — jak się okazało — nie można było utrzymać odpowiedniej głębokości na torach podejściowych.

- Z uwagi na fakt, że parametry torów wodnych określają organy administracji morskiej i odpowiadają za finansowanie zadań dotyczących m.in. głębokości dróg dostępowych, niezapewnienie tym organom wystarczającej wysokości środków na ich utrzymanie jest stanem wymagającym zmiany — mówią kontrolerzy NIK.

Kontrolerzy podkreślali także, że ponad połowa skontrolowanych jednostek nie wywiązywała się w pełni z obowiązków wynikających z prawa budowlanego dotyczących okresowej kontroli stanu technicznego budynków i budowli, realizacji zaleceń pokontrolnych lub prowadzenia książki obiektu budowlanego. Połowa jednostek nie przestrzegała przepisów ochrony przeciwpożarowej w portach, nie sporządzając planów zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń wód portowych, a urzędy morskie – od lat nie dokonując ich aktualizacji. W trzech portach nie sporządzono planów gospodarowania odpadami ze statków. Jako niewystarczające NIK ocenia działania większości podmiotów zarządzających w zakresie ochrony ubezpieczeniowej majątku portów, które nie wypełniały ustawowych przesłanek zachowania szczególnej staranności przy wykonywaniu zarządu mieniem.

Stwierdzono także nieliczne działania nadzorcze lub zupełny ich brak w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy na terenie portów. W dwóch przypadkach naruszono obowiązek uzyskania decyzji administracyjnej wyrażającej zgodę ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej na zawarcie umów dzierżawy nieruchomości położonych w granicach portów. Ponadto, wbrew ustawowemu obowiązkowi, dyrektorzy urzędów morskich nie określili w prawidłowy sposób składu infrastruktury portowej.

Aż w ośmiu jednostkach (z 14) stwierdzono poważne nieprawidłowości w zakresie wykonywania obowiązków o charakterze finansowo-księgowym, w tym dotyczących rzetelności prowadzenia ksiąg rachunkowych, ewidencjonowania mienia portów, klasyfikacji środków trwałych. Negatywnie NIK oceniła w szczególności zaniechanie przez oba urzędy morskie wyceny części mienia portów stanowiącego majątek Skarbu Państwa i niewykazywanie tych aktywów rzeczowych w sprawozdaniach finansowych.
Skalę finansową nieprawidłowości ustalonych w kontrolowanym zakresie NIK oszacowała na kwotę co najmniej 8,9 mln zł.
Nieprawidłowe działania w urzędach morskich świadczą o słabości kontroli zarządczej Ministra Infrastruktury sprawowanej nad organami administracji morskiej oraz o potrzebie wzmocnienia nad nimi nadzoru.

Kontrola nadzoru nad stoczniami

Z kolei jeśli chodzi o kontrolę „Nadzór właścicielski państwa nad spółkami stoczniowymi”, najważniejszym wnioskiem pokontrolnym jest brak strategii dla przemysłu stoczniowego, która mogłaby umożliwić trwałą rentowność stoczni, brak stałego finansowania oraz zła sytuacja finansowa stoczni. Czynniki te świadczą o złym nadzorze Skarbu Państwa nad spółkami stoczniowymi.

Kontrolerzy stwierdzili, że dwie spółki były nierentowne w całym kontrolowanym okresie (2019-2021), a kolejna odnotowywała straty netto począwszy od 2020 r. Wprawdzie jedna stocznia zrealizowała zysk netto w 2021 r., jednak nie wynikało to z jej zaradności w sferze produkcyjnej, tylko było efektem uzyskania wpływów ze sprzedaży majątku. Skumulowane straty stoczni objętych skonsolidowanymi sprawozdaniami finansowymi grup kapitałowych kontrolowanych spółek Skarbu Państwa, zwiększały się z roku na rok i na koniec 2021 r. wyniosły (-)1,2 mld złotych (łącznie z wynikiem za ten rok).

Kontrolerzy zauważyli, że w latach 2015-2020 podmioty zależne od Skarbu Państwa wygenerowały średnio około 8 proc. całości przychodów przemysłu stoczniowego w Polsce. Począwszy od 2018 r. udział ten systematycznie maleje na rzecz firm prywatnych lub zdominowanych przez kapitał prywatny.

Co kontrolowała NIK w stoczniach?

Celem kontroli było udzielenie odpowiedzi na pytanie: czy nadzór nad spółkami stoczniowymi sprawowany był prawidłowo i skutecznie?

NIK przeprowadziła kontrolę w trzech spółkach z udziałem Skarbu Państwa, w których portfelu znajdowały się podmioty stoczniowe (tj. w: Agencji Rozwoju Przemysłu SA – nadzór nad Grupą Przemysłową Baltic Sp. z o.o.; Polskiej Grupie Zbrojeniowej SA — nad PGZ Stocznią Wojenną Sp. z o.o.; Funduszu Rozwoju Spółek SA – nad Stocznią Szczecińską Wulkan Sp. z o.o. oraz Morską Stocznią Remontową Stocznią Gryfia SA) oraz w trzech podmiotach uprawnionych do wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa w tych spółkach (tj. w: Kancelarii Prezesa Rady Ministrów – nadzór nad Agencją Rozwoju Przemysłu SA; Ministerstwie Aktywów Państwowych – nad Polską Grupą Zbrojeniową SA; Ministerstwie Infrastruktury – nad Funduszem Rozwoju Spółek SA).

W związku z wynikami kontroli NIK zwróciła się do Prezesa Rady Ministrów o opracowanie rządowej strategii dedykowanej dla przemysłu stoczniowego, mogącej spełniać rolę referencyjną dla działań na rzecz rozwoju tej branży, a w konsekwencji umożliwiać budowę trwałej rentowności stoczni, a także o objęcie szczególnym nadzorem projektów realizowanych przez stocznie, głównie z uwagi na utrzymujące się niekorzystne wyniki finansowe tych spółek i znaczącą wysokość środków finansowych zaangażowanych w realizację tych przedsięwzięć.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na gs24.pl Głos Szczeciński