Katastrofalne działania urzędów w czasie pandemii. Raport Najwyższej Izby Kontroli nie pozostawia złudzeń

Zawiadomienie o „uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na niedopełnieniu obowiązku sprawowania należytego nadzoru nad działalnością szkoły” to efekt kontroli jaką NIK przeprowadziła w 8 urzędach gmin, 2 miastach na prawach powiatu oraz 4 starostwach powiatowych w województwie zachodniopomorskim. Zdaniem NIK niewystarczający był nadzór kontrolowanych samorządów nad działalnością szkół w okresie zdalnego nauczania. W ponad połowie badanych placówek stwierdzono uchybienia w zakresie organizacji i realizacji zajęć prowadzonych zdalnie. W jednym przypadku - Starostwa Powiatowego w Goleniowie - Izba złożyła zawiadomienie do Prokuratury w sprawie nienależytego nadzoru nad działalnością Zespołu Szkół nr 1 w Nowogardzie. Ale to nie jedyne uchybienia.

Zarzuty kontrolerów dotyczyły też na przykład posługiwania się przez nauczycieli różnymi narzędziami internetowymi, co było niekorzystne ze względu na nierówności między uczniami w zakresie kompetencji cyfrowych. Tylko jeden z 14 skontrolowanych urzędów zlecił szkołom korzystanie z jednej platformy komunikowania się i wsparł je finansowo pod tym względem. Biegli zwrócili także uwagę na to, że lekcje w okresie nauki zdalnej stały się mało atrakcyjne i męczące, relacje rówieśnicze się pogorszyły, a wsparcie psychologiczno -pedagogiczne dla uczniów zostało zmniejszone.

Powołani przez NIK biegli zauważyli jednak, że wszystkim potrzebującym, którzy nie mieli własnych komputerów czy laptopów i to zgłosili, samorządy użyczyły sprzęt komputerowy z oprogramowaniem (m.in. kupiony w ramach programów „Zdalna Szkoła” i „Zdalna Szkoła+”), udostępniały bezpłatny internet lub umożliwiały udział w zajęciach zdalnych na terenie placówki. Tak było między innymi w przypadku 41 uczniów szkół w gminie Myślibórz, 130 innym wypożyczono sprzęt do nauki zdalnej w domu.
Ale nie tylko oświata zwróciła uwagę kontrolerów.

- Kontrola działalności zachodniopomorskich samorządów podczas epidemii COVID19 po raz kolejny pokazała jak pilna jest cyfryzacja administracji publicznej. Mimo, że dostęp do urzędów był ograniczony, zaledwie 10% usług świadczono w formie elektronicznej. W XXI wieku podstawową formą kontaktu z administracją samorządową były papierowe dokumenty wrzucane do drewnianych skrzynek – mówi Paweł Stefaniak dyrektor szczecińskiej delegatury NIK.

Zdaniem NIK, biorąc pod uwagę ryzyko przyszłych kryzysów, konieczne jest jak najszybsze zwiększenie dostępności takich usług i ich upowszechnianie. W żadnej bowiem z kontrolowanych instytucji nie opracowano i nie wdrożono odrębnego dokumentu strategicznego dotyczącego informatyzacji, w tym świadczenia e-usług. Konieczne zmiany regulujące funkcjonowanie urzędów podczas epidemii były opracowywane, uzupełniane i aktualizowane wyłącznie doraźnie. We wszystkich skontrolowanych urzędach funkcjonował tradycyjny, czyli papierowy system obiegu dokumentów. Pracownikom umożliwiono wykonywanie pracy poza siedzibą urzędu, ale nie wszystkich wyposażono w sprzęt komputerowy, dostęp do systemu informatycznego instytucji i poczty elektronicznej. Urzędnicy 50% skontrolowanych urzędów korzystali podczas pracy zdalnej z prywatnych komputerów, ale tylko w jednym z nich uregulowano zasady rozliczania związanych z tym kosztów.