Choszczno, mimo że obecnie należy do województwa zachodniopomorskiego, historycznie mocno jest związane z Wielkopolską. Aż do XIII wieku na miejscu dzisiejszego miasta istniał gród graniczny, zabezpieczający północno-zachodnie ziemie polskie przed najazdami Pomorzan.
Właśnie dopiero w XIII stuleciu gród ten znalazł się w orbicie wpływów niemieckich, ulegając ekspansji Marchii Brandenburskiej.
Stąd też należy sądzić, że pierwsza nazwa tego ośrodka była słowiańska. I rzeczywiście, kiedy w 1233 roku książę Władysław Odonic nadawał okoliczne ziemie cystersom z Kołbacza, w dokumencie nadania wymienił nazwę Hoscno.
"Orzeł leśny", ogon i chwasty
"Nazwa Choszczno po raz pierwszy pojawiła się w 1454 r. Znane są też wersje: Chossno, Choczen, Chorzno."
prof. Tadeusz Białecki
W dokumentach niemieckojęzycznych dzisiejsze Choszczno po raz pierwszy pojawiło się w roku 1269, a więc w momencie opanowania grodu przez Brandenburczyków, pod nazwą Arnswolde. 12 lat później w dokumentach pojawiła się nazwa w zmienionej formie Arneswolde. Wywodzi się ona ze słów: "Arbn-", "Adler" - czyli "orzeł" oraz "Wald" (niem. las).
- Niemieckojęzyczną nazwę Choszczna można więc przetłumaczyć dosłownie jako "orzeł leśny" - pisze prof. Tadeusz Białecki w swojej książce pt. "Herby miast Pomorza Zachodniego".
Wyróżniony w niemieckiej nazwie miasta orzeł widnieje także w funkcjonującym do dziś herbie Choszczna.
- Na najstarszych pieczęciach z XIV wieku figuruje orzeł brandenburski, rozpostarty pomiędzy dwoma gałązkami dębu - pisze Białecki. - Obecny herb przedstawia na białym tle czerwonego brandenburskiego orła pomiędzy dwoma trzymanymi w szponach zielonymi gałązkami dębu.
Polska (a właściwie spolszczona) nazwa miasta, po raz pierwszy od opanowania Choszczna przez Brandenburczyków pojawiła się w dokumentach z 1433 roku w formie Thoschznow alias Arnszberg. Trzy lata później w dokumentach miasto figurowało już jako Harnsswald alias Choschczno.
Dziś funkcjonująca nazwa "Choszczno" po raz pierwszy pojawiła się oficjalnie w 1454 roku. Znane są też takie jej wersje jak Chossno, Choczen, Chorzno. Ta polska nazwa miasta pochodzi od słowiańskiego słowa "chwost", czyli "ogon" (do dziś taki termin zachował się w języku rosyjskim). Inna wersja sugeruje genezę nazwy w innym słowiańskim słowie - "chost", czyli "chwast", "krzaki".
- Po II wojnie światowej, gdy Choszczno włączono do Polski, spotykało się krótko zapisy Choczno, chyba przez pomyłkę - pisze prof. Białecki.
Założyciel ustąpił miejsca papieżowi
Oprócz wspomnianych teorii pochodzenia nazwy miasta, funkcjonuje też legenda o Choszczu - wczesnośredniowiecznym woju, który miałby być założycielem grodu Choszczno. Jego pomnik do 2008 roku stał w centralnym miejscu miasta, na pl. Wolności, obok kościoła pw. Narodzenia NMP. Jednak musiał ustąpić miejsca papieżowi Janowi Pawłowi II. I tak, pomnik założyciela miasta zastąpił pomnik papieża. Choszcz musiał się przenieść w mniej eksponowane miejsce. Dziś stoi na choszczeńskim Rondzie Partnerstwa.
Nazwa Nowogard jest jak najbardziej typową dla pomorskich nazw. Korzenie ma słowiańskie, pomorskie. Oznacza "Nowy Gród".
- Nazwa ta powstała jako przeciwstawienie do nazwy Stargard ("Stary Gród") - pisze Tadeusz Białecki. - W drugim członie ("gard") widoczna jest pomorska cecha językowa identyczna z polskim "gród". Dla Pomorza charakterystyczne są "gardy", będące odpowiednikiem polskich "grodów".
Niemiecka nazwa "Naugard" jest jedynie zgermanizowaną formą nazwy "Nowogard", pojawiającej się w średniowieczu w różnych formach. Po raz pierwszy w dokumentach miasto zostało wymienione pod swoją słowiańską nazwą ("Nowgard") w 1260 roku.
"Czas honoru" w Warzymicach
Warzymice, wieś położona na południowy zachód od Szczecina, po raz pierwszy wzmiankowana w dokumentach była w 1220 roku pod germańsko brzmiącą nazwą "Warrimich". A 20 lat później w akcie nadania ziemi cystersom z Kołbacza. Skąd się wzięła, nie wiadomo. Niemieckojęzyczna nazwa wsi, obowiązująca aż do 1945 roku, brzmiała Klein Reinkendorf, czyli Mała Wieś Reinkena (najprawdopodobniej właściciela wsi).
Natomiast już po włączeniu miejscowości do Polski przejściowo nazywała się ona Akowo. Geneza tej nazwy jest zaskakująca jak na panujące w tamtych czasach realia. Pochodzi ona bowiem od pierwszych polskich osadników na tym terenie - żołnierzy Armii Krajowej, którzy zaraz po zdobyciu tych ziem przez Armię Czerwoną osiedlili się właśnie w dawnym Klein Reinkendorf. To o tyle ciekawe, że właśnie trwają prace nad 6. serią popularnego serialu "Czas honoru", mającą opowiadać o powojennych losach bohaterów AK.
Zaraz po zakończeniu 5. serii pojawiły się sugestie, że być może kolejne odcinki będą kręcone w Szczecinie, do którego przeprowadził się jeden z głównych bohaterów serialu. Warzymice są więc gotową historycznie scenerią do kontynuacji losów "cichociemnych" z "Czasu honoru" na Ziemiach Odzyskanych.
Ze względów politycznych (AK była traktowana przez komunistyczną władzę jako wróg, "zapluty karzeł reakcji") nazwa taka nie mogła funkcjonować zbyt długo. Funkcjonującą do dziś nazwę "Warzymice" wprowadzono oficjalnie rozporządzeniem Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 roku.
Między źródłami
Nazwa "letniej stolicy Polski" może się poszczycić słowiańskim pochodzeniem, na przestrzeni wieków nie skażoną wariantem niemieckim.
- Międzyzdroje swoją nazwę wzięły od słowa "zdrój" czyli źródło - pisze prof. Białecki. - A między zdrój oznacza osiedle położone pomiędzy dwoma zdrojami (źródłami wytryskającymi z ziemi).
Po raz pierwszy nazwę tego nadmorskiego kurortu zanotowano w 1579 r. w postaci Mysdroye. Funkcjonowała też zgermanizowana forma Misdroy, znaczeniowo odsyłająca jednak do słowiańskiego korzenia nazwy.
Czytaj więcej:
**
**
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
